De Amerikaanse autoriteiten waren er dinsdag snel bij om de situatie te bagatelliseren. Minister van Landbouw Veneman zal tijdens de kerst gewoon rundvlees serveren, zo zei ze tegen de media.

Dezelfde voorspelbare reactie was eerder dit jaar te zien in Canada, toen daar een BSE–koe werd aangetroffen. Canadese veehouders kunnen nu rustig navertellen hoe groot de schade is geweest. De Amerikaanse grens ging op slot, waarna er zich een ramp voltrok op het Canadese platteland. Vele runderen moesten worden vernietigd.

Voor de Amerikaanse rundvleesindustrie zal naar verwachting de schade zeker in de miljarden lopen. Dit is extra pijnlijk omdat de Amerikaanse veeboer dit jaar uit het dal leek te kruipen. Doordat Canadees vlees uit den boze was, steeg de vraag naar Amerikaanse runderen sterk en daarmee ook de prijzen. De positie ten opzichte van machtige ketens als McDonald’s en Burger King werd daardoor versterkt, terwijl de voorgaande jaren de situatie andersom was.

Zelfs zuivelboeren boden meer vee aan omdat de runderprijzen omhoog schoten.

Eigenlijk is het een wonder dat de eerste gekke koe nu pas is aangetroffen in de VS. Terwijl in Europa het ene na het andere geval opdook, bleef het bij de Amerikaanse veeboeren angstwekkend stil. Velen vermoedden dat er al lang BSE–koeien in de VS rondliepen, maar dat daarbij de doofpot is gehanteerd. Een machtige brancheorganisatie als de National Cattlemen’s Beef Association wist strengere controleregels veelal tegen te houden.

De VS geven hoog op van voedselveiligheid. Toch valt er veel op het Amerikaanse systeem aan te merken. Runderen worden bijvoorbeeld wel in de vrachtwagens gecontroleerd op BSE–verschijnselen, maar omdat ze in deze kleine ruimtes veel stressverschijnselen vertonen, is de ziekte moeilijk vast te stellen. Heel anders is dat als ze met duizenden tegelijk in de zogenoemde ’waiting lots’ staan, in afwachting van slachting. Dan komt een rund tot rust en is vreemd gedrag goed te zien. Een ambtenaar die controleert, ontbreekt echter. Pas als de koe de kogel door de kop krijgt, is die er weer voor steekproeven.

Een belangrijke voedingsbodem voor BSE in de VS kan het voer zijn. Nog altijd krijgen Amerikaanse runderen vermalen beenderen van soortgenoten voorgeschoteld. In dit beendermeel kunnen juist de eiwitten zitten die BSE veroorzaken. Net als in Europa is dit soort voer in de VS verboden, maar het toezicht erop ontbreekt vaak. In Canada viel BSE ook terug te voeren op verkeerde voeding.

Een bijkomend probleem is dat er niet zoals in Europa een identificatiesysteem bestaat voor runderen. Een rund zwerft anoniem door de Amerikaanse voedselketen. Het is daardoor moeilijk te herleiden waar een zieke koe heeft vertoefd, zoals de Amerikaanse BSE–koe die opdook uit een proefmonster van 9 december. Pas volgend jaar wordt er een begin gemaakt met een identificatiesysteem.

De situatie is veranderd na de terreuraanslagen op 11 september 2001. Controle maakt nu ook onderdeel uit van de Homeland Security Act, die de Amerikaanse burger moet beschermen tegen nieuwe terreur. Miltvuur in de voedelketen kan grote paniek veroorzaken. Hogere budgetten voor de voedselautoriteiten moeten dit voorkomen. De Holstein–koe in de staat Washington is daarvan het eerste slachtoffer geworden.