App met koninklijke routes door Den Haag
Koning Willem II wilde een groot kasteel bouwen. Ruimte genoeg: zijn grond strekte zich uit van Paleis Kneuterdijk tot aan de Noordzee, zo ongeveer. Het kasteel kwam er niet, maar wie een van de nieuwe routes van de app ”Naar Toen!” volgt, komt op de plek waar de burcht had kúnnen staan. De app brengt het heel dichtbij.
Naar Toen! is een project van de Stichting Toeristische Ontsluiting Erfgoed Nederland, en initiatiefnemer dr. Willem van der Ham heeft de eerste drie routes kunnen uitzetten in en rond zijn woonplaats Den Haag: een koningenroute en een koninginnenroute (samen beschikbaar onder de titel ”Koninklijk Den Haag”) en de route ”Vorstelijk en adellijk leven”, die de elite van de hofstad en hun buitenplaatsen voor het voetlicht haalt. De Deltawerken vormen het volgende project, en ook tal van andere plaatsen kunnen een app krijgen die zowel bewoners als toeristen een schat aan informatie biedt.
De koningenroute loopt van west naar oost door ’s-Gravenhage en richt zich vooral op de 19e eeuw, de koninginnenroute loopt van zuid naar noord en toont plekken die in de 20e eeuw betekenis hadden. De routes kruisen elkaar in het historische centrum, waar de benenwagen het beste vervoermiddel is. De plekken buiten het centrum zijn te bezoeken met fiets, bus en tram.
Verleden tot leven
De app, die is gemaakt in opdracht van het Haags Historisch Museum, kan in de appstore via het zoekwoord ”Naar Toen” worden opgezocht en gratis worden gedownload. Hij biedt heel veel gegevens, foto’s, schilderijen, prenten en video’s. Op een plaats waar soms niet eens zo veel te zien is, komt via de mobiele telefoon het verleden tot leven.
De app kan het best al bekeken worden voordat iemand op pad gaat, want er is te veel bijeengebracht om dat allemaal ter plekke te kunnen bekijken. De app wil „verleiden tot verdieping”, maar gebruikers bepalen zelf hoeveel informatie ze tot zich nemen.
De routes voeren langs paleizen, beelden en monumenten, maar ook langs andere gebouwen en plaatsen die ooit een rol speelden in de geschiedenis van de koninklijke familie. Die locaties vertellen het verhaal van 200 jaar Koninkrijk en over de bijzondere band van de Oranjes met Den Haag en Scheveningen.
Wilhelmina’s villa
In Scheveningen herinnert een gedenknaald aan de landing van prins Willem Frederik op 30 november 1813. Na een ballingschap van 18 jaar keerde hij terug om de leiding van het land op zich te nemen, als soeverein vorst en daarna als koning Willem I.
Aan de Nieuwe Parklaan komen gebruikers van de app voor een villa te staan. Niet heel bijzonder om te zien, maar het was wél de plaats waar koningin Wilhelmina na haar terugkeer in 1945 ging wonen. Onder het volk waarmee ze na vijf jaar ballingschap herenigd was. De app bevat een video van haar terugkeer. Trompetklanken schetteren uit de telefoon: het Wilhelmus kon weer in alle vrijheid ten gehore worden gebracht en het volk juichte zijn vorstin hartstochtelijk toe.
Het duingebied waar koning Willem II een enorm kasteel wilde bouwen om zijn eigen grootheid te tonen, is een van de plaatsen waar niets koninklijks te zien is, maar waar de app de verbeeldingskracht stimuleert: hier had iets te zien kúnnen zijn.
Walhalla is ook zo’n plek. Vroeger stond hier, op slechts een steenworp afstand van de tuin van Paleis Noordeinde, een oud verenigingsgebouw. Hier kwamen de socialisten samen, en hier werd hun leider Domela Nieuwenhuis opgepakt wegens majesteitsschennis.
Oranjehotel
De app laat mensen stilstaan, kijken en nadenken. Neem nu het monument op Plein 1813, waar velen volgens Van der Ham achteloos aan voorbijgaan. „Het is raar dat we zo met het verleden omgaan.” Willem I kreeg nooit een standbeeld, daarom is dit gedenkteken uitgekozen als de plaats waar mensen op hun mobiele telefoon een korte biografie van de vorst kunnen lezen.
In de Zeestraat wordt aandacht besteed aan de hoffotografen, die daar om onduidelijke redenen op een kluitje woonden. Bij het Oranjehotel, de beruchte gevangenis, wordt een video van een naoorlogse herdenking getoond. De tekst „De Heere vergeet Zijn gevangenen niet” verschijnt prominent in beeld en dan wordt dodencel 601 getoond, die een herdenkingsplaats werd.
Aan de Willemstraat staat een borstbeeld van koning Willem III, die overigens niet zo van Den Haag hield. Niemand weet wie het beeld heeft gemaakt en wie daar opdracht toe gaf. Willems weduwe Emma was geliefd in de residentie; zij kreeg twee standbeelden.
Gluren
Veel gebouwen langs de route zijn niet openbaar toegankelijk, maar via de app kunnen bezoekers toch hier en daar naar binnen kijken. ”Gluren”, is dan ook het thema van de oude en nieuwe interieurbeelden die op het scherm van de smartphone verschijnen. Even proeven aan de pracht en praal van Huis ten Bosch; even in de Koninklijke Stallen kijken naar het opgezette paard van Willem II.
De routes voeren langs musea en bezoekerscentra, en de app verwijst ook naar andere informatiebronnen. Van der Ham doorkruiste zijn geboortestad vele keren tijdens het maken van de app. „Ook voor mij is er een wereld opengegaan. De koninklijke familie heeft een groot stempel op Den Haag gedrukt.”
