Senaat neemt trouwambtenaar onder vuur
DEN HAAG. De Eerste Kamer debatteert dinsdag over het initiatiefwetsvoorstel van D66 om gemeenten te verbieden trouwambtenaren in dienst te nemen met gewetensbezwaren tegen homohuwelijken. Waar zitten de voetangels en klemmen? Zes vragen, zes antwoorden.
Wat is de kern van de initiatiefwet?
De doelstelling van het wetsvoorstel is „het voorkomen dat ambtenaren van de burgerlijke stand bij het vervullen van hun taken onderscheid maken tussen verschillende soorten huwelijk.” Dat schrijven de indieners van de wet, de D66-Tweede Kamerleden Dijkstra en Schouw, in antwoord op schriftelijke vragen van Eerste Kamerleden.
Maar gemeenten kunnen toch een regeling treffen dat trouwambtenaren die geen homohuwelijken willen sluiten, dat ook niet hoeven te doen?
Dat gebeurt nu volop. Gemeenten zoeken naar praktische oplossingen. Ambtenaren die geen homohuwelijken wensen te sluiten, hoeven dat ook niet te doen. En stellen van gelijk geslacht die willen trouwen, worden niet geconfronteerd met een ambtenaar die hen niet wil trouwen. De indieners wijzen deze oplossing af; het is voor hen een principiële kwestie.
Moeten zittende trouwambtenaren met gewetensbezwaren ook het veld ruimen?
Aanvankelijk wilde D66 dat wel, maar onder druk van andere partijen in de Tweede Kamer is dit onderdeel uit de initiatiefwet geschrapt. Nu mogen gemeenten beslissen of ze na afloop van het contract al dan niet doorgaan met de betrokken trouwambtenaar. In de initiatiefwet staat dat ambtenaren die hun ontslag bij de rechter aanvechten, geen beroep mogen doen op de vrijheid van godsdienst. Over deze bepaling hebben verschillende fracties in de Senaat vragen.
Is het eerlijk dat er geen ambtenaren aangenomen mogen worden met gewetensbezwaren?
Nee. Tijdens de debatten over de invoeren van het homohuwelijk in 2000 hebben de toenmalige staatssecretaris van Justitie, de PvdA’er Cohen, alsook Kamerleden gezegd dat er ruimte moest blijven voor deze ambtenaren. De indieners verklaren deze gebroken belofte door te wijzen op de maatschappelijke discussie. „In het algemeen rechtsbewustzijn is de balans tussen het belang van gelijke behandeling en respect voor godsdienstige bezwaren wat verschoven ten gunste van gelijke behandeling.”
Staat het vast dat de Eerste Kamer de initiatiefwet aanvaardt?
In de Tweede Kamer stemden alleen CDA, CU en SGP tegen. Uit de vragenlijst die de Eerste Kamerleden ter voorbereiding op het debat indiende, blijkt dat niet alleen de christelijke partijen kritische vragen hebben, maar ook PvdA en VVD. Maar dat ze tegenstemmen, lijkt onwaarschijnlijk.
Komt er nog een handreiking richting de gewetensbezwaarden?
Dat is van tevoren niet in te schatten. In de Tweede Kamer kwam ter sprake dat heteroseksuele stellen die getrouwd willen worden door iemand die een klassieke visie heeft op het huwelijk, een beroep kunnen doen op de mogelijkheid om iemand te vragen die trouwambtenaar is voor één dag. Veel gemeenten hebben die mogelijkheid. Zelfs GroenLinks-Kamerlid Voortman vindt het te ver gaan om aan deze groep te vragen of zij ook bereid zijn om homohuwelijken te sluiten: „We mogen toch wel aannemen dat een gewetensbezwaarde oom uit Staphorst niet door zijn lesbische nichtje wordt gevraagd om haar homohuwelijk te voltrekken.”
De indieners van de initiatiefwet geven op dit punt een dubbel signaal af. Enerzijds zeggen ze dat de eis om alle huwelijken te sluiten ook voor hen geldt, maar ze schrijven ook dat ze zich kunnen „voorstellen dat hiervan om praktische redenen wordt afgezien, indien het een benoeming met het oog op slechts één bepaald huwelijk betreft.”
