Hassan Rohani geniet opmerkelijke successen op het gebied van internationale betrekkingen. Maar ondertussen is er sprake van een binnenlandse patstelling, als je let op het vertrouwen en de samenwerking tussen de verschillende Iraanse facties.

Met als gevolg dat de president geplaagd wordt door voortdurende schendingen van mensenrechten in eigen land. Aangiften daartegen resulteren niet in een publieke veroordeling.

Terwijl hij op 1 mei tijdens een officiële bijeenkomst ten gelegenheid van de Dag van de Arbeid burgers ertoe opriep op te komen voor hun rechten door zich in organisaties te verenigen, werden zo’n 25 sociale activisten in Teheran gearresteerd.

Voorafgaand aan de bijeenkomst, beloofde Rohani tijdens een live-interview op de staatstelevisie dat hij zijn verkiezingsbeloften niet was vergeten.

Velen interpreteerden die vage verklaring als een verwijzing naar twee presidentskandidaten uit 2009, Hossein Musavi en Mehdi Karoubi, die zonder veroordeling of proces nog steeds onder huisarrest staan.

Uitgerekend op die dag werd Musavi in allerijl naar het ziekenhuis gereden na gemelde hartklachten. Musavi’s kwalen, die hem al zijn hele detentie achtervolgen, staan in een rij met andere mensenrechtenschendingen in Iran.

Zo stormden op 17 april gevangenisbewaarders en veiligheidstroepen de mannengevangenis Evin in Teheran binnen, waar op dat moment een aantal politieke gevangenen in detentie zat.

Uit verschillende rapportages blijkt dat de gevangenen hevig in elkaar werden geslagen, velen werden naar de isoleercel gebracht en van een aantal werd het hoofd kaalgeschoren om hen te vernederen.

Ondanks het feit dat regeringswoordvoerder Mohammad Bagher Nobakht een onderzoek aankondigde, hebben Rohani en de overheid zich over deze zaak grotendeels in stilzwijgen gehuld, en geweigerd de brute inval in de gevangenis publiekelijk te veroordelen.

Invloed

Deze stilte staat niet op zichzelf, maar betreft meerdere mensenrechtenkwesties, zoals het hoge aantal executies in Iran. Waarnemers en analisten zijn het erover eens dat Rohani slechts geringe invloed heeft op de verschillende overheidstakken, de rechtspraak die voor de executies verantwoordelijk is niet uitgezonderd.

Er wordt veel gespeculeerd over mogelijke oorzaken van het gebrek aan samenwerking tussen Rohani en overheidsdepartementen.

Sommige analisten menen dat in de toename van het aantal executies een poging moet worden gelezen om de positie van Rohani op nationaal en internationaal niveau schade te berokkenen en hem in verlegenheid te brengen.

Anderen, zoals politiek analist en journalist Isa Saharkhiz, zijn met andere analyses gekomen. In een onlangs gepubliceerd artikel stelt de voormalige politiek gevangene dat de inval in de gevangenis en de reeks arrestaties zijn opgezet door Iraanse hardliners om een signaal te geven aan dissidenten: hoewel er veranderingen plaatsvinden op het gebied van internationale betrekkingen, zal het binnenlands beleid onveranderd blijven.

Beloften

Rohani heeft tijdens zijn verkiezingscampagne herhaaldelijk beloofd dat de impact van de Iraanse veiligheidsstaat zou worden afgezwakt. Toen hij eenmaal de touwtjes in handen had, stond hij open voor opbouwende kritiek en moedigde hij Iraniërs in het buitenland aan om te remigreren.

Maar ondanks deze nieuwe opstelling blijft Rohani weigeren om publiekelijk en eenduidig de acties van hardliners te veroordelen. In plaats daarvan kiest hij voor een teruggetrokken, diplomatieke benadering om problemen op te lossen.

Hij zinspeelde zelf op deze benadering tijdens een televisie-interview waarin hij beweerde dat hij begonnen was aan een vredesproces en verzoening, zowel op internationaal als op nationaal niveau. Zijn verkiezingsbeloften golden nog onverkort, maar „men moet zich realiseren dat die wel tijd kosten.”

Maar het geduld onder Rohani’s criticasters en aanhangers raakt op. Het trage tempo van de veranderingen, de aanhoudende repressie en de schendingen van mensenrechten maken hen woedend.

Nadat Rohani in juni 2013 werd verkozen, hebben zijn inspanningen een opmerkelijk succes bereikt als het gaat om verbetering van de internationale beeldvorming over Iran.

Hoewel Rohani nu onder druk staat, laat hij zich er strategisch op voorstaan dat zijn legitimiteit berust op het mandaat van de Iraanse ‘mensen’.

Maar tot nu toe hebben de verzoeningspogingen van Rohani niet zozeer betrekking op ‘zijn mensen’ maar eerder op het bouwen van bruggen tussen politieke vijanden, de hardliners en de hervormers. Een inspanning die hij in stilte en achter gesloten deuren uitvoert.

Om kans van slagen te hebben, moet nationale verzoening draagvlak hebben onder de Iraanse bevolking.

Vertrouwen

Rohani moet lering trekken uit zijn internationale successen en beginnen met het kweken van vertrouwen bij ‘zijn mensen’, die in de vergetelheid lijken te zijn geraakt. Dat werken aan vertrouwen moet verder reiken dan economische hervormingen.

Rohani zou het oplossen van de mensenrechtensituatie moeten zien als een cruciale strategie om de nationale en menselijke veiligheid in Iran te garanderen.

De auteur is een Iraanse vrouwenrechtenactiviste die tussen 1999 en 2010 in Iran woonde en werkte. Ze zet zich in voor vrouwenrechten, vrede en veiligheid en is medeoprichter van de International Civil Society Action Network (ICAN).