Vertwijfeld staan vijf Oekraïeners voor een dichte grijze deur van school nummer 15. Wat normaal gesproken een stembureau is, blijkt op deze dag van de Oekraïense presidentsverkiezingen gesloten voor kiezers van een wijk net buiten het centrum van Donetsk. De vijf vragen zich af waar ze naartoe moeten. Dan maar naar huis, zegt een kiezer die het opgeeft. Een vrouw wil het nog proberen op het vliegveld van Donetsk.

Maar het vliegveld kan ze vergeten. Waar in de aanloop naar de verkiezingen de Centrale Kiescommissie hier een stembureau wilde openen, heeft de directie van de luchthaven dat uit veiligheidsredenen tegengehouden. Want gewapende pro-Russische separatisten van de door hen uitgeroepen Volksrepubliek Donetsk dwarsbomen de verkiezingen.

Dat blijkt ook bij het gebouw van de opleiding polytechniek in Donetsk. De opleiding is van oudsher een stembureau, maar vandaag niet. Een enkele kiezer trekt aan de dichte deur en loopt dan onverrichter zake weg. Toen om 08.00 het stembureau de deuren opende, hield het dat tien minuten vol. Gewapende mannen van de Volksrepubliek zouden het stembureau hebben gesloten. Het echtpaar Vladimir (66) en Ljoedmila (63) stuit op een dichte deur. Ze zijn kansloos, beseft Vladimir. „Wat kunnen wij doen tegen mensen met machinegeweren?”

Wie in Donetsk zijn stem wil uitbrengen, treft alleen gesloten stembureaus. Ze zijn allemaal dicht, en zo staan de inwoners van de industriestad aan de zijlijn bij verkiezingen die het onrustige Oekraïne, na een revolutie, de inlijving van het schiereiland de Krim door Rusland en gevechten in het oosten, een eerste stap naar stabiliteit moeten laten zetten.

De dreiging leidt tot een speurtocht naar stembureaus die wél zijn geopend. Het gonst van de geruchten over locaties waar je kunt stemmen. De separatisten weten in de regio Donetsk in 23 van de 87 steden en dorpen de verkiezingen te voorkomen. Na afloop melden waarnemers dat daardoor ruim 81 procent van de kiezers niet kon stemmen.

Dat blijkt wel mogelijk in het stadje Volnovacha, 60 kilometer ten zuidwesten van Donetsk. Dit gebied is in handen van het Oekraïense leger. Onderweg worden een pro-Russische controlepost en daarna een van het Oekraïense leger gepasseerd. In het slaperige Volnovacha fungeert in het centrum het Cultuurhuis als stembureau. Stilte en leegte overheersen. Om 13.30 uur ligt de opkomst op 15 procent, zegt het hoofd van het stembureau, Tamara Sanzjanevskaja (58). Lager dan normaal, beweert ze.