Het ANC weet nog steeds veel kiezers aan zich te binden door het krediet van de bevrijdingsbeweging, aldus deskundige Ineke van Kessel van het Afrika Studiecentrum in Leiden. „Maar hoe lang dat nog duurt, is de grote vraag.”

Het zijn de eerste verkiezingen na het afschaffen van de apartheid in 1990 zonder anti-apartheidsicoon Nelson Mandela (1918-2013). „Wel wordt zijn beeltenis nog veelvuldig gebruikt in de campagne van het ANC, in tegenstelling tot die van Zuma”, aldus Van Kessel. „Mogelijk is het de laatste keer dat de partij kan teren op zijn erfenis.” Zuma is volop in het nieuws met de rel rondom zijn woning, die hij op kosten van de staat liet ‘beveiligen’ voor ruim 16,5 miljoen euro.

Van Kessel wijst erop dat er geen geloofwaardig alternatief is voor het ANC. De grootste oppositiepartij, de Democratische Alliantie van Helen Zille, zou 23 procent van de stemmen krijgen, tegen 16 procent bij de vorige stembusgang. De liberale partij trekt vooral blanke kiezers en andere minderheden.

„Veel zwarte Zuid-Afrikanen kunnen zich er niet toe zetten op deze ‘blanke’ partij te stemmen”, weet Van Kessel. „Daarnaast heeft de zwarte middenklasse zijn huidige positie te danken aan het ANC. Het ANC heeft een aantal dingen wel degelijk geleverd, zoals ouderdomspensioen, kinderbijslag en bijna gratis onderwijs en gezondheidsvoorzieningen. De Democratische Alliantie vindt dat deze uitgaven niet moeten worden uitgebreid.”

De nieuwe partij Economic Freedom Fighters (EFF) van oud-ANC’er Julius Malema zou slechts 4 procent van de stemmen krijgen. De partij wil mijnen nationaliseren en land van blanke boeren teruggeven aan de zwarte bevolking. EFF richt zich vooral op jongeren, in een land waar de jeugdwerkeloosheid boven de 50 procent ligt. Malema is zeer omstreden. Hij trekt van leer tegen de corruptie bij het ANC, maar greep eerder zelf ook uit die ruif.

Aartsbisschop Desmond Tutu, een van de boegbeelden van de strijd tegen de apartheid, schaarde zich achter de Stem Nee! campagne van ontevreden ANC-veteranen. Zij roepen kiezers op op een van de kleine partijen te stemmen, of ’nee’ in te vullen op het stembiljet om hun ongenoegen over het ANC te uiten. Hoeveel mensen hieraan gehoor geven, is onduidelijk.