Feestje op de dag dat de bemande luchtvaart een eeuw bestaat. De minister van Defensie kon niet, dus kwam prins Bernhard woensdagmiddag naar het Militaire Luchtvaart Museum in Soesterberg.

De 92-jarige prins heeft iets met vliegen. Hij heeft ruim 13.000 vlieguren op zijn naam staan en vloog voor het laatst in juli 1994. Een van de KDC-10’s van de Koninklijke Luchtmacht is naar hem genoemd.

De prins liet zich afgelopen weekend portretteren in het Volkskrant magazine. In zijn handen had hij een model van de Joint Strike Fighter (JSF). Dit toestel moet naar verwachting over tien jaar de huidige Nederlandse F-16 opvolgen. De JSF wordt gebouwd door Lockheed Martin. Voor Bernhard geen onbekende naam.

Uit handen van de bevelhebber van de luchtmacht, luitenant-generaal Dick Berlijn, kreeg de prins het eerste exemplaar van ”Crossing the Border”. Het lijvige boek behandelt de geschiedenis van de Koninklijke Luchtmacht na de val van de Berlijnse Muur in 1989.

Het boek moest de kroon worden op een daverend jubileumjaar. De getallen kwamen in 2003 ook zo mooi rond bij elkaar: honderd jaar gemotoriseerd vliegen, negentig jaar Nederlandse militaire luchtvaart en vijftig jaar Koninklijke Luchtmacht.

Bovendien: voor het eerst werden dit jaar alle wapensystemen van de luchtmacht -helikopters, geleide wapens, transportvliegtuigen en jachtvliegtuigen- tegelijkertijd in het buitenland ingezet.

Maar gaande het jaar pakten steeds donker wordende wolken zich samen. Door verregaande bezuinigingen op Defensie verliezen honderden mensen hun baan, gaan er vliegvelden dicht en worden vliegtuigen opgedoekt.

Zo staan zes van de dertig uiterst moderne Apache-gevechtshelikopters in de uitverkoop. De ultieme domper was wel de aangekondigde sluiting van de vliegbasis Soesterberg, nota bene de bakermat van de luchtmacht.

Generaal Berlijn (53, bevelhebber sinds maart 2000) zal zich sinds de val van de Berlijnse Muur wel eens achter de oren hebben gekrabd. Hij sprak gisteren nog wel van „een vooraanstaande luchtmacht” die „internationaal gezien tot het A-team” behoort. Maar intussen zakt zijn bedrijf weg in het bezuinigingsmoeras.

Het jubileumjaar ontpopte zich als rampjaar…

Berlijn: „Het zou niet goed zijn om het jaar zo af te sluiten. Het is een moeilijk jaar voor ons geweest, maar we willen toch de prestaties uit het verleden niet overschaduwen. Dat zou onrecht doen aan de inzet van onze voorgangers.”

Lastig feestvieren als je baan op de tocht staat.

„De festiviteiten zijn versoberd, sommige onderdelen helemaal afgelast. Veel mensen hebben inderdaad zorgen om het behoud van hun baan. Daar past uitbundig feestvieren niet bij.”

Wat waren voor u de hoogtepunten van 2003?

„De open dagen eind juni op de vliegbasis Twenthe, de reünie van alle oud-luchtmachters op Soesterberg en het Air Power-symposium vorige maand in de Ridderzaal in Den Haag.”

Uitgerekend Twenthe en Soesterberg gaan dicht.

„Dat is wrang.”

Zelfs de functie van bevelhebber is geschrapt.

„We moeten prioriteiten stellen. Absoluut bovenaan staat het overeind houden van de operationele slagkracht. Dan gaat het om de operationele onderdelen. In zo’n proces vraag je je gaandeweg af wat de toegevoegde waarde is van een bevelhebber. Het bleek dat die functie weg kon.”

Bent u de laatste bevelhebber van de luchtmacht?

„Zoals het er nu uitziet, blijft de luchtmacht tot 2006 een bevelhebber houden.”

En die heet Berlijn?

„Tot 2006 blijft er een bevelhebber.”