Commentaar: Poetins daden wijzen meer op het uitlokken van een burgeroorlog
Er is genoeg reden om de poging van Oekraïne om in het oosten het gezag te herstellen, met zorg te volgen. Niet dat de regering in Kiev hier geen reden toe heeft of geen bevoegdheid zou hebben. Het beschermen van de bevolking is zelfs de eerste taak van een overheid. En het lijdt geen twijfel dat de veiligheid van de mensen daar in gevaar kwam.
De zorg zit hem meer in de gevolgen die deze acties kunnen hebben. Het is duidelijk dat de pro-Russische demonstranten moeten inbinden. Daar zal soms geweld bij worden gebruikt. Het Oekraïense leger is waarschijnlijk onvoldoende getraind, dus het ligt voor de hand dat daarbij grote fouten zullen worden gemaakt. Mogelijk zullen er ook slachtoffers vallen. En dat laatste zal door Moskou kunnen worden gebruikt als dekmantel om met die tienduizenden troepen de grens over te steken.
De hele wereld zal dan opnieuw ”boe” roepen. Maar in eigen land zal president Poetin nog meer de held zijn. Hij komt op voor de eer van het Russische volk, tegen de fascisten uit het Westen. En dat mag wat kosten.
In de afgelopen weken is vaker opgemerkt dat de Russen in Oost-Oekraïne eigenlijk nooit hebben geklaagd. En als Poetin dan zo fijngevoelig is voor het lot van eenvoudige Russen, heeft hij in eigen land nog voldoende werk. Mogelijk raken we hier de kern van het verschil. In het Westen gaan we uit van het individuele welzijn (van iedereen afzonderlijk), in het nationalisme denkt men vanuit de eer van het volk (als geheel).
De rol van Rusland in Oekraïne blijft verdacht. Poetin klaagde gisteren in een gesprek met de Duitse bondskanselier Merkel over een dreigende burgeroorlog. Daarmee heeft hij geen woord te veel gezegd. Maar zijn opstelling wekt niet de indruk dat hij zo’n conflict graag wil voorkomen. Hij zou om te beginnen een oproep aan de pro-Russische demonstranten kunnen doen door hun acties te beperken tot betogingen, in plaats van bezettingen. En mocht er iets aan hun rechten schorten, dan kan de Russische ambassadeur in Kiev dat daar aan de orde stellen. Vervolgens zou het heel veel helpen als Poetin Russische staatsburgers die in Oekraïne de zaak aan het opstoken zijn, onmiddellijk terugroept. Er zijn voldoende aanwijzingen dat er onder de oproerkraaiers Russen rondlopen, onder wie militairen in functie.
Dat Poetin dit allemaal nalaat, wekt hij de indruk dat hij die burgeroorloog eerder nastreeft dan vreest. Dat voorspelt weinig goeds voor het overleg dat morgen in Genève plaatsvindt. Het is nog steeds onzeker of dat werkelijk doorgaat. Maar het is een unieke mogelijkheid om met alle partijen in gesprek te komen. Die kans moet de wereld niet zomaar laten schieten. Hopelijk wordt de ontmoeting daarom niet afgelast.
Voor het Westen zijn de gebeurtenissen wel een spiegel. Bij de zogeheten Maidanprotesten in Kiev was er minder vertoon van wapens, maar toch waren deze acties evenzeer bedoeld om de regering te destabiliseren. Veel Europese politici hebben getoond hier sympathie voor te hebben. Maar wie wind zaait, moet bereid zijn storm te oogsten.