Dat stelde historicus dr. Bart Jan Spruyt donderdagavond tijdens de ”Nacht van de geschiedenis” in de Gomarus Scholengemeenschap in Gorinchem, waar ongeveer 500 leerlingen met hun ouders aanwezig waren.

Tessa Baars (15) wil vooraf wel zeggen dat ze geschiedenis interessant vindt, omdat het iets vertelt over hoe de wereld ontstaan is. Haar vriendin Jochebed van Merendonk (16) voegt eraan toe dat geschiedenis ook belangrijk is voor vandaag. Ze heeft de ontwikkelingen in Oekraïene van de laatste weken gevolgd.

De lezing van Spruyt is opgesplitst in twee delen. Het eerste gedeelte gaat over het christendom in Europa voor 1800. Spruyt erkent dat christenen toen geweld gebruikten om hun mening te doen zegevieren. Als voorbeeld noemt hij de slachtpartij in het stadion van Constantinopel in het jaar 532. Ernstige supportersrellen liepen uit op het zogenaamde Nika-oproer. Keizer Justinianus liet toen 30.000 mensen doden. „De keizer gebruikte geweld om het christendom in de orthodoxe gedaante aan de macht te houden”, zegt Spruyt, die verder wijst op Karel de Grote en de kruistochten.

Rond 1800 kantelde het beeld. „Dan worden christenen het slachtoffer van geweld van de zijde van de overheid, die hen in het gareel wil krijgen. Hoe is het mogelijk dat er mensen zijn die stellen dat christenen in Nederland gewelddadig zijn?”

Met dat geweld bedoelde Spruyt allerlei „machtsmiddelen” die de overheid gebruikt om mensen te dwingen tot een levensstijl. Die middelen bestaan onder meer uit het inhouden van subsidie, het dreigen met een verbod of het degraderen tot tweederangsburger. Spruyt verwijst naar het vrouwenstandpunt van de SGP, dat geen genade kon vinden in de ogen van de overheid en naar uitsluiting van ambtenaren die geen homohuwelijk willen sluiten.

De leraar geschiedenis zegt dat het kwaad niet alleen van overheidszijde komt, maar ook van intellectuelen op wie de politici zich voor hun standpuntbepaling beroepen. Zo noemt hij Paul Cliteur, Gerard Koolschijn en Jean Jacques Zuurmond als schrijvers die de volksmening over christenen in een negatieve richting willen beïnvloeden.

Aan het eind van zijn betoog vraagt hij de aanwezigen om nederigheid en zelfkritiek over het geweld door christenen in het verleden en om waakzaamheid voor het heden. „Zeg niet „sorry” omdat christenen geweld zouden gebruiken, maar let erop als anderen machtsmiddelen van de staat willen gebruiken om ons achter de voordeur op te sluiten en te verhinderen te leven zoals we willen leven als christen.”

Leerling Arie Benschop vindt het „een interessant verhaal. Als christen denk je er niet over na dat wij vroeger ook gewelddadig zijn geweest.” Hij heeft onthouden dat hij goed moet letten op de intellectuelen. „Zij publiceren de artikelen die de politici lezen.” Zijn conclusie is dat we moeten waken voor onze vrijheid.

Van Oldenbarnevelt

Geschiedenisdocent Jan Averesch leidt een van de zestien workshops. Voor de geschiedenisles over de terechtstelling van Johan van Oldenbarnevelt (1547-1619) hebben zich zowel leerlingen als ouders opgegeven. Centrale vraag is of de landsadvocaat terecht ter dood is veroordeeld.

De conclusie is dat Maurits en Van Oldenbarnevelt in de loop van de Tachtigjarige Oorlog steeds meer tegenover elkaar kwamen te staan, wat uitliep op de rechterlijke beslissing tot de doodstraf. Averesch: „Er was sprake van een showproces. De procesgang was niet eerlijk. Van Oldenbarnevelt had niet genoeg kans om zich te verdedigen. De rechters waren niet onpartijdig. Het uiteindelijke vonnis kon niet anders zijn dan: schuldig.” Toch vindt de docent het opvallend dat desondanks de gereformeerde religie door dit vonnis is bevestigd.

Hij erkent dat Van Oldenbarnevelt hoog spel speelde in een tijd dat de spanningen hoog opliepen en kon zich voorstellen dat de landsadvocaat uit zijn ambt zou gezet worden.

Een aanwezige merkte op dat er ook andere zienswijzen zijn. „Van Oldenbarnevelt had door het mogelijk helpen maken van het in dienst nemen van waardgelders de tweedracht in het land bevorderd en had de doodstraf verdiend.” Averesch: „Het oprichten van die legertjes in de steden was geen hoogverraad. Juridisch mocht het, al wakkerde het de onrust wel aan.” „Waarom heeft Van Oldenbarnevelt geen gebruikgemaakt van de gelegenheid om gratie te vragen?” luidt de volgende vraag. Averesch: „Daarmee zou hij schuld belijden en dat wilde hij niet.”

Nacht van de geschiedenis

De sectie geschiedenis van de Gomarus Scholengemeenschap in Gorinchem organiseerde donderdagavond voor de tweede keer de ”Nacht van de geschiedenis”.

Doel van deze ‘nacht’ is „het aanwakkeren van de belangstelling voor het vak geschiedenis bij de leerlingen”, zegt organisator en geschiedenisdocent Dirk Blom. Hij is blij met de grote belangstelling. Er komen ongeveer 1000 leerlingen in twee avonden tegenover circa 800 vorig jaar. Hij tekent erbij aan dat de leerlingen door hun aanwezigheid „een stempel voor een opdracht” konden krijgen. Verder is hij zeer positief over de vele ouders die zijn meegekomen.

Tijdens de twee avonden stond het thema ”Christenen en geweld” centraal. Op 19 maart ging het over geweld tegen christenen en donderdagavond over geweld door christenen.