„Participatie is meer zelf doen en betalen”
RIJSWIJK (ANP). Uit de eerste verkenning in de Nederlandse participatiesamenleving weerklinkt volgens voormalig SCP-directeur Paul Schnabel meteen een duidelijk signaal. Nederland doet volgens hem al behoorlijk wat aan vrijwilligerswerk en ‘participatie’ betekent volgens hem „niet meer dan een mooi woord voor meer zelf doen en meer zelf betalen”.
De samenleving wordt volgens hem met verzachtende woorden rijp gemaakt voor diepere ingrepen in de verzorgingsstaat. Waar in de jaren 80 bezuinigingen plotseling ‘ombuigingen’ werden genoemd, daar is participatie ‘newspeak’ voor de overheveling van taken naar de burgers.
Op persoonlijke titel plaatst Schnabel een aantal kanttekeningen in het rapport ‘Burgermacht op eigen kracht?’, opgesteld door het Sociaal en Cultureel Planbureau, waarin het vrijwilligerswerk in de lokale samenleving wordt beschreven.
Dat werk, verricht door vrijwilligers namens kerken, bonden, lokale verenigingen en burgerinitiatieven, is al honderden jaren diep geworteld in de Nederlandse samenleving. De betrokkenheid bij de buurt of sociale kring bevindt zich al tientallen jaren op hetzelfde niveau, constateren de onderzoekers. „De participatiesamenleving bestaat al eeuwen”, constateert Schnabel eveneens.
Veel rek zit er dus niet in, is een van de conclusies in het rapport. Nederlanders deden en doen redelijk veel in hun maatschappelijke omgeving.
Dit jaar geeft de rijksoverheid 80 miljard euro uit aan zorg, nog eens 80 miljard aan sociale zekerheid en tevens 35 miljard aan onderwijs, wetenschap en cultuur. Ook gemeenten besteden een behoorlijk deel van budget aan verzorgingsstaattaken. Die groei wil de overheid beperken, onder meer door burgers meer taken te laten verrichten.
Maar volgens Schnabel dreigt ook een conflict tussen de verwachtingen van de burgers en de bedoelingen van de overheid. „In het onderzoek komt scherp naar voren hoe de burgers zich ergeren aan een overheid die niet luistert, maar wel de eigen luister zoekt in de vorm van schaalvergroting en pompeuze stadskantoren.”
En: „In theorie wil men op lokaal niveau de actieve burger, maar in de praktijk vreest men hem als hinderlijke activist.”
De inwoners van de gemeenten krijgen volgens hem ongevraagd een grotere eigen verantwoordelijkheid, maar dat gaat wel ten koste van minder persoonlijke welvaart en keuze om zijn geld te besteden. Bovendien wordt het recht op hulp en zorg ingeperkt.
Over de vrijwilliger zelf hoeft de overheid volgens Schnabel niet in te zitten. Zijn zorg geldt „de burger die in zijn dagelijkse leven aangewezen is op de hulp en steun van anderen”.
