Commentaar: Rusland moet heel lang pijn lijden voor landjepik
Westerse politici hebben het deze week niet gemakkelijk. Ze moeten besluiten of ze zich nu wel of niet neerleggen bij de aansluiting van de Krim bij Rusland.
Toegegeven: het percentage van 96,6 procent van de kiezers dat zondag in een referendum voor Russische aansluiting zou hebben gestemd, doet communistisch aan. Hoogstwaarschijnlijk is daaraan gesleuteld. Maar intussen ligt het wel voor de hand dat een (grote) meerderheid van de Krimbevolking pro-Russisch is.
Ook historisch gezien valt er een goed verhaal voor te houden waarom het mooie schiereiland heel natuurlijk bij Rusland past. Die twee overwegingen kunnen voor Europa en de Verenigde Staten reden zijn om het verlies van de Krim als feit te accepteren.
Maar er is ook een andere kant. Al eerder is de vergelijking met de bezetting van Sudetenland in 1938 getrokken. Hitler claimde toen ook redenen te hebben om de meerderheid van etnische Duitsers daar te beschermen. De andere grootmachten in Europa gingen daar in München mee akkoord, met in het achterhoofd dat dit de prijs voor de vrede zou zijn. De Britse premier Chamberlain kwam thuis met de boodschap: „Peace in our time.”
Achteraf weten we dat dit een historische inschattingsfout is geweest. Want Hitler stopte niet bij Sudetenland. Hij wilde heel Europa hebben.
Poetin valt gelukkig niet met Hitler te vergelijken. Maar bij zijn gretigheid om terug te keren tot de grenzen van het Groot-Russische Rijk dringt de herinnering aan 1938 zich wel op. En dat maakt het geval vrij helder: het Westen kan zich hier niet bij neerleggen.
Strikt volkenrechtelijk is er geen enkel bezwaar tegen als de Krim van Oekraïne overgaat naar Rusland. Maar zo’n proces moet volgens de regels verlopen. En die zijn in dit geval aan alle kanten geschonden. In het Memorandum van Boedapest uit 1994 spraken diverse grote landen van de „territoriale eenheid” van Oekraïne. Als het parlement van de Krim daarin verandering wil brengen, kan het zich tot de ondertekenaars van dat verdrag wenden. En als Rusland zijn eigen handtekening wil terugtrekken, moet het contact zoeken met de andere partijen. Nu maakt Moskou aan de hele wereld duidelijk dat zijn handtekening niets waard is.
Het is wel de vraag waar de actie zich nu op moet richten. Waarschijnlijk zal de overgang van de Krim naar het Kremlin zonder veel moeite verlopen en in elk geval zonder bloedvergieten. Om nu een leger ter ‘bevrijding’ naar het schiereiland te sturen, lijkt ongepast.
Toch moet het Westen duidelijk maken dat Rusland een grens heeft overschreden. Dat betekent dat het Moskou moet aanspreken op dit hondsbrutale gedrag. Uitsluiting uit de G8 is beslist niet overdreven, alsmede andere sancties, zoals visumbeperkingen.
Belangrijk is wel dat het Westen deze strafmaatregelen ook blijvend uitvoert. Het kan niet zo zijn dat de zaak over drie jaar weer is als normaal.
Rusland doet aan ordinair landjepik. En ook al is het zo dat gedane zaken geen keer nemen, er is wel alle reden om Poetin heel lang pijn te doen.