verbaast zich erover dat de Evangelische Kerk van Duitsland (EKD) zich tegen het embryonale stamcelonderzoek heeft uitgesproken, maar zich nooit in afkeurende zin over voorbehoedsmiddelen heeft uitgelaten. Op zichzelf wordt een edel doel nagestreefd: nieuwe geneesmethoden moeten uitkomst bieden voor mensen met de ziekte van Parkinson, alzheimer, diabetes en andere ziekten. Stamcellen kunnen hierbij van dienst zijn, omdat ze de ongewone eigenschap hebben dat ze zich kunnen ontwikkelen tot allerlei celtypen. Stamcellen haalt men doorgaans uit navelstrengbloed of uit het beenmerg van volwassenen. In dat geval spreken we van volwassen stamcellen. Onderzoekers verwachten echter de meeste potentie van stamcellen uit menselijke embryo’s. Terwijl tegen het onderzoek naar volwassen stamcellen ethisch geen bezwaren worden ingebracht, kleven aan het embryonale stamcelonderzoek ernstige bezwaren. Om de laatstgenoemde stamcellen te krijgen, moet een embryo worden gedood. En op dit punt ligt de eigenlijk controverse. Kent men aan de mens in zijn vroegste ontwikkelingsstadium -op het moment dat het weefsel uit slechts enkele cellen bestaat- reeds de volle menswaardigheid toe, dan is het doden ervan ethisch niet goed te praten. Evenmin als moord en doodslag dat zijn. Ook het feit dat het gaat om therapeutische doeleinden geldt hier niet. Men mag immers ook geen geboren mens doden om bijvoorbeeld zijn organen naar ernstig zieke mensen te transplanteren.

Abortus
Eenstemmig hebben de Evangelische Kerk in Duitsland (EKD) en de Duitse Rooms-Katholieke Kerk zich tegen het doden van embryo’s uitgesproken. Dat gebeurde in een brief van 14 januari, gericht aan alle leden van de Bondsdag. De kerken hebben de leden ertoe opgeroepen tegen het gebruik van embryonale stamcellen te stemmen. Beide kerken zeggen te erkennen dat het menselijk leven begint met de versmelting van ei- en zaadcel, en pleiten daarom voor „bescherming van de mens vanaf het begin.” De Rooms-Katholieke Kerk neemt deze positie met alle consequenties van dien al decennialang in. Maar wat de EKD betreft kan men zich verbazen over zo veel duidelijkheid. Embryo’s worden immers niet alleen bij stamcelonderzoek vernietigd, maar ook bij de reguliere voorbehoedsmiddelen. Zo is de belangrijkste activiteit van het zogeheten spiraaltje de innesteling van een bevruchte eicel, en dus van een mens in zijn of haar vroegste stadium, te verhinderen en de vrucht aan de dood prijs te geven.

Uit onderzoek is bekend dat zelfs de pil voor een deel een abortieve werking heeft. Deze werking treedt vaker op dan tot voor kort werd aangenomen: per jaar laten alleen in Duitsland zo’n 60.000 embryo’s het leven, heeft ir. Peter Pioch na een zorgvuldige weging van diverse factoren berekend. Hebben we van de EKD ooit een standpunt tegen de pil of het spiraaltje vernomen?

Ook kunstmatige bevruchting moet beslist worden afgewezen, want bij deze methode van onvruchtbaarheidsbehandeling wordt de dood van veel embryo’s op de koop toe genomen. Het gaat dan om embryo’s die zich nog niet in de baarmoeder hebben kunnen nestelen. Of om embryo’s die überhaupt niet in de moeder gebracht worden. Als ”overtollig materiaal” wachten ze in bevroren toestand op hun vernietiging, of op het ”gebruik” voor medisch onderzoek.

Elke week worden in Duitsland meer kinderen geaborteerd dan er mensen omkwamen bij de terreuraanslagen in de VS van 11 september vorig jaar. De bereidheid daartegen op te treden is echter veel minder dan tien jaar geleden, stelt Hartmut Steeb (Stuttgart), algemeen secretaris van de Duitse Evangelische Alliantie, vast. Steeb, tevens voorzitter van de Duitse pro-lifeorganisatie TCLG, merkt dat christenen nauwelijks bereid zijn de straat op te gaan en de democratische middelen intensief te benutten ten bate van een betere beschermwaardigheid van het leven. Christenen moeten zichzelf op dit moment twee hoofdvragen stellen, zo zegt hij. Ten eerste: Op welke manier komen mensen tot geloof? En in de tweede plaats: Hoe komen mensen tot leven? Omtrent de eerste vraag maken veel evangelischen in Duitsland zich wel druk - hoewel nog niet genoeg, aldus Steeb. Maar gaat het over de tweede vraag, over de beschermwaardigheid van het leven, dan bevindt men zich eerder in een defensieve positie, stelt hij vast. Elke plaatselijke Evangelische Alliantie zou zich met dit thema moeten bezighouden. Ethische vragen moeten weer versterkt in de prediking aan de orde worden gesteld, meent hij.

Zwitserland
In Duitse politieke kringen vinden geluiden om het prille leven te beschermen evenmin weerklank. Tot die spijtige vaststelling komt Claudia Kaminski (Keulen), voorzitter van het Bundesverband Lebensrecht. Tegenstanders van abortus zijn in de Bondsdag alleen te vinden rondom Hubert Hüppe van de CDU. Hij is een van de meest onvermoeibare pro-lifestrijders in het Duitse parlement, maar vindt onder zijn christelijke partijgenoten nauwelijks medestanders.

Vergelijkbaar frustrerend is de situatie in Zwitserland. In maart vorig jaar heeft het Zwitserse parlement gestemd voor een wettelijke regeling die abortus binnen een bepaalde termijn toestaat. De regeling maakt het mogelijk ongeboren kinderen in de eerste twaalf weken van de zwangerschap te doden. Aanhangers van het pro-lifestandpunt zijn erin geslaagd op grond van een handtekeningenactie een referendum over de wet af te dwingen. Dat zal juni dit jaar worden gehouden. „We proberen de meerderheid achter ons te krijgen voor de bescherming van het leven”, zegt Heiner Studer van de Evangelischen Volkspartei (EVP). Erg veel reden voor hoop is er echter niet. De verhoudingen in het Zwitserse parlement zijn verre van gunstig, bleek afgelopen jaar. Toen Antrag Studers voorstelde de bescherming van ongeboren kinderen en de steun voor moeders in nood in het Zwitserse wetsontwerp op te nemen, stemden slechts vijftien van de 200 parlementsleden voor het voorstel. In Zwitserland worden jaarlijks meer dan 12.000 kinderen geaborteerd.

De auteur is commentator van de Duitse evangelische persdienst Idea.