Ze danken hun beschermers tegen de „fascisten” uit West-Oekraïne. Demonstranten lopen op het Leninplein in de Oost-Oekraïense stad Donetsk rond met spandoeken: ”Wij zijn trots op Berkoet”, de oproer­politie die hard ingreep tijdens de demonstraties vorige maand in Kiev. Voor het podium tonen vrouwen eerbiedig foto’s van Berkoetleden die omkwamen tijdens de gewelddadigheden in de Oekraïense hoofdstad.

Demonstranten hebben zich zaterdag op het Leninplein verzameld om de Donbassregio, het industriële hart van Oekraïne met mijnwerkers, staalarbeiders en monteurs, te beschermen. Het oostfront verzet zich tegen de „fascisten” uit West-Oekraïne en de „onwettige” regering die het sinds de revolutie en het afzetten van president Viktor Janoekovitsj voor het zeggen heeft in Oekraïne. In de ogen van de demonstranten in Donetsk zitten in Kiev volgelingen van Stepan Bandera, de Oekraïense nationalist die met nazi-Duitsland vocht tegen de Sovjets. Zijn naam doet in Oost-Oekraïne de nekharen overeind staan.

Tegen zulke „bandieten” moet Rusland zijn broedervolk in Oost-Oekraïne beschermen, menen de demonstranten. Historisch, cultureel en economisch voelen ze zich met elkaar verbonden. Met grote tevredenheid praat de 47-jarige Vladimir Golonov over het bericht dat de Russische president Vladimir Poetin zijn troepen mag inzetten op Oekraïens grondgebied. „Rusland is onze enige hoop, onze enige steun”, meent Golonov. „West-Oekraïne heeft de Verenigde Staten en de Europese Unie achter zich staan. Dan horen wij ook hulp te krijgen.”

Gescandeerd

Het protest begint eerder die dag op het centrale Leninplein, bij het standbeeld van de Sovjetoprichter zelf. Na twee uur kiest een deel van de menigte ervoor om naar het overheidsgebouw op te stomen. Geen agent houdt hen tegen op de hoofdstraat van de stad. De automobilisten hebben maar te wachten. Winkel­personeel neemt nieuwsgierig foto’s van de demonstranten. Russische vlaggen hebben de overhand. Poetins naam wordt gescandeerd. Net als Donbass en Sebastopol, de stad op het schiereiland de Krim, waar het Russische en het Oekraïense leger tegenover elkaar staan. Op spandoeken kunnen de NAVO en de Europese Unie op een kort ”nee” of ”tegen” rekenen. De nieuwe gezichten in Kiev krijgen de volle laag.

De voornaamste eis van de demonstranten is een referendum over de status van de Donbassregio. Meer autonomie, naar het voorbeeld van het Oekraïense schiereiland de Krim. Zodat ze verlost zijn van financiële verplichtingen tegenover de rest van Oekraïne, zelf beslissingen kunnen nemen en niet te maken hebben met bestuurlijke bemoeienis vanuit Kiev.

Constant wordt opgeroepen om geen geweld te gebruiken. „We zijn vreedzame, goede mensen”, herhaalt de meest uitgesproken spreker Pavel Goebarev (30). Niemand maakt aanstalten om het overheidsgebouw te bestormen.

Aan het werk

Voor de ingang verzamelen zich een paar duizend pro-Rusland demonstranten, van de 5000 tot 10.000 die aanwezig waren op het Leninplein. Op een stad van 1 miljoen inwoners. „Ze zijn allemaal aan het werk”, vertelt Albina Povlova (50) achter een spandoek met daarop de tekst ”Donbass is met Rusland”. „We hebben geen tijd om te demonstreren, zoals ze die in West-Oekraïne wel hebben”, sneert ze.

Het Russische leger laat zich zaterdag niet zien in Donetsk, 
80 kilometer van de Russische grens. Ook de volgende dag niet. Van een gespannen oorlogssfeer is geen sprake. Er zijn geen militairen op straat. Geen gebouw is bezet. Voor de winkels geen rijen mensen. De bussen rijden, fietsers racen over trottoirs en een man wandelt achter een kinderwagen. De enige maatregel die doet denken aan crisistijd is dat er bij geldautomaten maximaal 500 grivna (36 euro) per dag kan worden opgenomen, om te voorkomen dat burgers al hun geld van de banken halen. Pinnen in winkels is echter onbeperkt mogelijk.

De protesten van zaterdag zijn de volgende dag verschrompeld tot een omvang van dertig mensen op het Leninplein. Net als in de dagen voor de demonstratie. Bij het administratie­gebouw luistert 200 man naar een spreker. Drie tenten zijn opgezet.

Verenigd Oekraïne

Stanislav Borisov (27) schampert over het aantal demonstranten. Aan de rand van het Leninplein eet hij buiten op een bankje een hamburger. „Heb je gezien hoeveel mensen er vandaag staan? Dat is niks. Gisteren hebben ze deelnemers uit Rusland laten komen. De meesten in Donetsk geloven in een verenigd Oekraïne. Vraag maar aan de jongeren. We werken samen met West-Oekraïne.”

Over een eventuele oorlog maakt hij zich geen enkele zorg. „Ik geloof niet dat Rusland Oekraïne gaat binnenvallen. Poetin is eropuit om de nieuwe regering in Kiev te destabiliseren. Hij gaat het niet opnemen tegen zijn eigen volk.”