De Nederlandse vee-industrie telt momenteel 116 miljoen koeien, varkens en kippen. Om bulkproducten voor de wereldmarkt te maken, maken we van ons kleine landje een megastal. We blijven zitten met grote problemen als mestoverschot, dierziekten, vervuiling van drink- en grondwater en gezondheidsrisico’s door antibioticaresistentie. Toch blijven we inzetten op groei.

Morgen debatteert de Tweede Kamer over de groei van de vee-industrie. De posities van coalitiepartijen VVD (meer exporteren) en PvdA (maar wel een beetje duurzamer) voorspellen een traditionele uitkomst voor de discussie over de veehouderij: groeien onder voorwaarden, ten koste van de burger.

Omdat in 2015 het melkquotum vervalt, wil de melkveehouderij in Nederland fors groeien. Want de export lonkt: meer melk produceren om goedkoop melkpoeder aan China te kunnen leveren bijvoorbeeld. Staatssecretaris Dijksma heeft al laten weten dat ze de melkveehouderij wil toestaan te groeien onder voorwaarde van mestverwerking, en laat daarmee het idee van een grondgebonden melkveehouderij los.

Of er ook meer varkens en kippen gehouden mogen worden is nog onduidelijk. Dijksma stelt voor om het stelsel van dierrechten, waarmee het aantal varkens en kippen begrensd wordt, in ieder geval tot 2018 in stand te houden. Maar boerenorganisaties zijn stevig aan het lobbyen om dit van tafel te krijgen.

Dat de vee-industrie in Nederland gaat groeien, lijkt een gegeven in het politieke debat. De vraag is vooral hoe groot en onder welke voorwaarden. De eerste stap om groei toe te staan is al gezet, met het aannemen van de nieuwe mestwet. Helaas lost deze wet niets op.

Mestverwerking

Nederland heeft een mestoverschot doordat de veehouderij meer mest produceert dan we op het land kwijt kunnen. Het mestoverschot leidt tot vervuiling van de bodem en het grondwater en aantasting van de natuur.

Eind 2013 is de mestwet, waarmee mestverwerking verplicht wordt gesteld, aangenomen door de Eerste Kamer. Als we boeren verplichten mest van hun vee te verwerken, is er toch geen probleem om de veehouderij te laten groeien? Jawel, mestverwerking lost het mestoverschot in Nederland namelijk niet op. Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft uitgerekend dat er onvoldoende capaciteit is om de extra mest te verwerken. Het blijft dweilen terwijl we de mestkraan nog wat verder opendraaien, alle subsidie voor mestverwerking ten spijt.

Zo is de burger dubbel de dupe van de mest. Als belastingbetaler bekostigt hij de mestfabrieken, die voor veel overlast zorgen voor omwonenden en het probleem niet oplossen. Maar ook de extra kosten die de overheid maakt om het drinkwater te zuiveren worden uiteindelijk afgewenteld op de burger.

Volksgezondheid

De discussie is met deze schijn­oplossing wel succesvol beperkt tot mest. Er zijn namelijk nog tal van problemen die meegroeien met de veehouderij. Denk bijvoorbeeld aan de uitstoot van ammoniak, fijnstof en gezondheidsrisico’s in verband met dierziekten of antibioticaresistentie. Nergens is de hoeveelheid vee per hectare landbouwgrond groter dan in het dichtbevolkte Nederland. Op deze manier wordt er poker gespeeld met de gezondheid van burgers.

De Nederlandse veehouderij moet niet groeien, maar op slot. Daar is de politieke durf voor nodig om de vraag te stellen welk formaat veestapel eigenlijk binnen een land als Nederland past. Nu kiezen voor groei is een vergissing. Dat betekent dat we de grenzen voor de hoeveelheid varkens en kippen in stand moeten houden. Daarnaast is er een duidelijke norm voor een grondgebonden melkveesector nodig, om ongebreidelde groei tegen te houden.

De Kamer is morgen aan zet. Kiezen de Kamerleden voor gezonde burgers of voor goedkope hamburgers?

De auteur is campagneleider duurzaam voedsel bij Milieudefensie.