Commentaar: Niet gedragscode maar gezuiverd geweten weerhoudt van misbruik
Kerken doen er goed aan van nieuwe vrijwilligers in het jeugdwerk een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) te vragen. Zo’n maatregel kan bijdragen aan het voorkomen van misbruik van kinderen. Dat is een belangrijke aanbeveling van het stappenplan Veilig Jeugdwerk dat maandag wordt gepresenteerd. Het initiatief voor dit plan is genomen door het Meldpunt Misbruik en de Christelijke Gereformeerde Jeugdwerk Organisatie. Andere jeugdorganisaties hebben een code of werken eraan om die in te voeren.
Dat organisaties maatregelen nemen om misbruik van kinderen te voorkomen, is bepaald geen overbodige luxe. Bijna wekelijks wordt er in de media melding gemaakt van ontucht met minderjarigen. Dit verschrikkelijke kwaad doet zich voor in onderwijs, kerk, gezin en ook in het jongerenwerk. Juist op plaatsen of in situaties waarin kinderen zich veilig mogen voelen, worden zij tot in het diepst van hun wezen (zowel lichamelijk als psychisch) gegriefd. Vaak laat dat littekens na die zich het hele leven laten voelen. Elke maatregel die dit perverse kwaad tegengaat of voorkomt, is positief.
Het is een geweldige aanklacht tegen deze tijd dat kerken en andere organen zich genoodzaakt zien dergelijke voorzorgsmaatregelen te nemen. Het tekent de gewetenloosheid van mensen van deze tijd. Zij deinzen er niet voor terug om het geluk van jonge kinderen voorgoed te bederven. Waarom? Omdat ze alleen maar denken aan eigen genot en zich niet kunnen beheersen.
Nu moet niemand denken dat het vroeger zo veel beter was. Dat wordt vaak te gemakkelijk beweerd. De rapporten over misbruik in de Rooms-Katholieke Kerk wijzen uit dat er juist in de jaren vijftig van de vorige eeuw veel gevallen van ontucht waren. Ook toen was er dus sprake van gewetenloosheid. En laat niemand denken dat het in protestantsekring echt beter was.
Het is zelfs zo dat in de jaren zestig pedofilie anders werd gewaardeerd dan nu. In het gevecht om de vrije seksuele moraal dat na 1960 in volle hevigheid losbarstte, werd door sommige progressieve partijen vrije omgang met minderjaren met verve bepleit.
Pedofilie en misbruik van jongeren zijn dus niet echt nieuw. Maar er was toen nog wel een algemeen beslag waardoor veel mensen vanuit hun eigen overtuiging wisten of aanvoelden dat je als volwassene met je handen van kinderen af moest blijven. Die innerlijk gedragen moraal lijkt nu minder te zijn. Daarom zijn er allerlei codes nodig; daarom is er nu het voorstel een VOG van vrijwilligers te vragen.
Is dat afdoende? Nee. Zeker, er gaat van een code een weerhoudende werking uit. En de eis een VOG in te leveren kan notoire kwaaddoeners ervan weerhouden zich als vrijwilliger te melden. Maar belangrijker is de bron waaruit mensen leven. Wil men zich laten gezeggen door de Bijbel omdat die norm het hart heeft geraakt of niet? Het manco is dat mensen zich niets willen laten gezeggen door de Bijbel. Codes zijn hulpmiddelen. Een zuiver geweten, of beter: een door God gezuiverd geweten is uiteindelijk de belangrijkste weerhouder van het kwaad.