De begrotingsbehandeling van Sociale Zaken heeft in ieder geval iets origineels opgeleverd. Minister De Geus opent een rekening waarop mensen geld kunnen storten dat via de bijzondere bijstand verdeeld wordt over de minima. Zo nodig wordt er een speciaal telefoonteam opgezet waar mensen het rekeningnummer kunnen opvragen.Dat laatste lijkt wat overdreven. Als de minister voor dit fonds een opvallend bankrekeningnummer aanvraagt (iets in de trant van 98.76.54.321) en er wat publiciteit aan geeft, dan wordt dat algauw een begrip. Een naam is al bedacht: het Robin Hoodfonds.

Helemaal op z’n plaats is die naam trouwens niet. Robin Hood was in de Middeleeuwen een Engelse roverhoofdman die van de rijken stal om het aan de armen te geven. Maar het fonds van minister De Geus wordt juist gevoed met vrijwillige bijdragen.

Of het een groot succes zal worden, moeten we afwachten. Maar een overheidsfonds dat met vrijwillige bijdragen gevoed wordt en niet door de heffing van verplichte belastingen, is een idee dat we serieus moeten nemen. De bereidheid van mensen om iets van hun rijkdom weg te geven, mogen we niet onderschatten, maar dienen we juist te stimuleren.

Bij de begrotingsbehandeling liet de minister zich, tot verdriet van de linkse oppositie, kritisch uit over ons sociale zekerheidsstelsel. Er is te veel misbruik van de sociale voorzieningen. Volgens hem maken veel mensen daar een sport van. De Geus wil dat misbruik krachtig aanpakken.

Bovendien wil hij de aanspraken terugbrengen. Dat geldt voor de WW en de WAO, maar bijvoorbeeld ook als het gaat om de ontslagvergoedingen. Volgens de zogenaamde kantonrechtersformule krijgt een ontslagen werknemer nu minstens een maand salaris mee voor elk dienstjaar. Die bedragen kunnen fors oplopen. Terecht wil de minister deze vergoeding maximeren. Maximaal een jaarsalaris zou hier heel redelijk zijn.

Bij dit opschonen van de welvaartsstaat speelt ongetwijfeld de financiële en economische situatie van dit moment mee. Maar er zijn ook structurele factoren aan te wijzen. Als we niets doen, worden de premielasten steeds zwaarder. Denk alleen al aan de pensioenen. Als gevolg van de vergrijzing nemen de kosten van een waarde- en welvaartsvaste pensioenvoorziening steeds verder toe.

De WAO-problematiek is sinds jaar en dag bekend. Vooral vroeger kwamen mensen te makkelijk in de WAO, terwijl ze er nauwelijks meer uitkomen. Er zijn ook te weinig financiële prikkels om aan de slag te gaan. Dat geldt eveneens voor mensen in de bijstand. Werkgevers nemen liever goedkope en hardwerkende Polen aan dan werklozen die in hun sollicitatiebrief, en anders wel op het sollicitatiegesprek, duidelijk laten merken dat ze nu eenmaal móésten solliciteren.

In de toekomst zullen we de burgers meer moeten aanspreken op hun eigen verantwoordelijkheid. Dat De Geus die kant uit wil, is wel duidelijk. Waarom zou de gemeenschap moeten opdraaien voor de ziektekosten (ziektedagen en medische zorg) en eventueel de blijvende invaliditeit die bijvoorbeeld het gevolg zijn van het beoefenen van de een of andere risicovolle sport?