De directeur van de Theologische Hogeschool van de Gereformeerde Bond (THGB), prof. dr. J. Hoek, hoopt dat vooral gewone gemeente­leden de komende maanden de lezingencyclus die de THGB heeft samengesteld over het thema ”De preek werkt”, zullen bezoeken. Prediking is volgens hem bepaald geen ouderwets onderwerp. „Prediking is per definitie actueel, zou ik zeggen. Als je in de Bijbel de prediking leest van de profeten dan is die zo ongelooflijk op de tijd betrokken dat iemand als Jeremia zijn preken niet in een andere tijd gehouden zou kunnen hebben.”

Dus een preek uit de zestiende eeuw kun je in 2014 niet meer voorlezen in een vacante gemeente?

„Zeker wel. Als we het hebben over de kern van de prediking dan is die absoluut niet tijdgebonden. De oproep tot bekering is van alle tijden. Maar ook in gemeenten die vacant zijn en waar ouderlingen dus zondags preken lezen in de erediensten, is er altijd toch weer de hunkering naar de bediening van het levende Woord, zoals we dat noemen. Nou, dat bedoel ik. Een preek uit de zestiende eeuw kán in de 21e eeuw nu eenmaal niet tijdbetrokken zijn. Hoe goed hij op zich ook is.”

Ieder jaar organiseert de THGB Johannes Calvijn een lezingen­cyclus over een bepaald onderwerp. De gehouden lezingen worden vervolgens gepubliceerd in boekvorm door uitgeverij Groen (Heerenveen). In het voorjaar van 2014 is de verschijning van het zevende deel in de THGB-reeks gepland, over kerk-zijn in deze tijd.

De nieuwe serie die, als alles volgens de planning verloopt volgend jaar verschijnt, heeft als thema ”De preek werkt”.

De lezingen worden gehouden door predikanten uit de kring van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk. Dit jaar wordt er ook een lezing gehouden door dr. R. van Kooten, predikant van de hersteld hervormde gemeente van Apeldoorn, en door de christelijke gereformeerde prof. dr. A. Baars. „We proberen breder te kijken dan de eigen kring”, aldus dr. Hoek. „We hebben al eerder mensen uit andere kerkgenootschappen uitgenodigd en dit jaar doen we dat weer.”

Zelf houdt u een lezing over verschuivingen in de prediking binnen de Gereformeerde Bond. Kunt u een tipje van de sluier oplichten?

„Ik moet nog veel aan de voorbereiding doen en wil vooral nagaan of uitgekomen is wat wijlen prof. dr. C. Graafland in 1965 over de prediking in de Bond heeft gezegd en geschreven. Ik denk dat daar veel van is uitgekomen. Zo heeft de dogmatiek een minder belangrijke plaats in veel preken gekregen dan vroeger. Preken zijn ook meer tekstgebonden geworden. Niet alles hoeft in iedere preek gezegd te worden. Zelf heb ik pas een preek gehouden over het thema ”bekering”. Dan valt de term bekering misschien wel vijftig keer in die dienst. Maar er zijn ook preken waarin dat woord veel minder vaak valt omdat de tekst een ander aspect belicht.”

Kan een preek zonder oproep tot bekering een goede preek zijn?

„Nee, want een preek kan nooit zonder een appel, een oproep aan de hoorders om tot Jezus te komen en met Hem te leven. Daarvan kun je niet zeggen: dat doen we volgende week wel weer. Maar een preek mag nooit een herkenningstune, een herkenningsmelodie worden. En toch zijn er nogal wat mensen die een preek pas goed vinden als ze bekende klanken horen. Als dit en dat niet gezegd wordt, dan is de preek niet goed. Maar dat is maar helemaal de vraag. Een prediker moet bij de tekst blijven. Niet alles hoeft en kán gezegd worden in die ene preek. Dat wordt door sommigen misschien als een vervlakking gezien, maar dat is het niet. Als de conclusie zou zijn dat er in de Bond meer tekstgebonden gepreekt wordt, dan vind ik dat zeker niet negatief.”

Kunt u een voorbeeld noemen van een gedeelte uit de Bijbel dat volgens u vaak eenzijdig wordt bepreekt?

„De gelijkenis van het zaad is zo’n voorbeeld. Er wordt dan vaak uitgebreid gesproken over de akker en over de distelen en de verstikking van het zaad door de zorgvuldigheden des levens en dan stopt het. Maar de Heere Jezus gaat verder. Hij heeft het ook over vrucht dragen. Dat is het leven van de heiligmaking. Dat moet ook bepreekt worden. De andere kant is dat er alleen maar over dat vruch tdragen gepreekt wordt, zonder dat het eerste stuk van de gelijkenis aan de orde komt. Je moet het bij elkaar houden. Er is de oproep tot bekering en er is het leven van het geloof. Alleen als de rank in de Wijnstok is, kunnen er vruchten zijn. Maar als een rank geen vruchten draagt, wordt hij afgebroken. Dietrich Bonhoeffer zegt daarover: Alleen de gelovige gehoorzaamt en alleen de gehoorzame gelooft. Oftewel: goede werken zonder geloof zijn werkheiligheid. Maar een geloof zonder gehoorzaamheid, zonder de werken, is geen geloof. Dat is evenwichtig.”

De lengte van de preek is ook nogal eens onderwerp van gesprek. Is daar iets over te zeggen?

„Houd je aan de specifieke boodschap van het tekstgedeelte dat aan de orde is. Niet alles hoeft in iedere preek gezegd te worden. En als de tekst in een halfuur behandeld is, brei er dan niet nog een kwartier aan vast om de tijd vol te preken.”

THGB-avonden 2014 over prediking

De lezingen over het thema ”De preek werkt” worden gehouden in het gebouw van de Christelijke Hogeschool Ede (CHE), Oude Kerkweg 100 in Ede.

De data zijn: 30 januari (dr. H. de Leede), 13 februari (prof. dr. M. J. Paul), 6 maart (prof. dr. J. Hoek), 3 april (dr. M. van Campen), 8 mei (prof. dr. A. Baars), 11 september (dr. R. van Kooten) en 9 oktober (prof. dr. T. van Spanje).

Van deelnemers wordt per avond een tegemoetkoming in de onkosten van 15 euro gevraagd. Opgave van tevoren is niet noodzakelijk, maar wordt op prijs gesteld. Voor vragen: 0318-696323; e-mail ajhnellestijn@che.nl.