In totaal zijn er al zo’n vijftien burgerinitiatieven ingediend. De meeste zijn niet-ontvankelijk verklaard omdat ze niet aan alle vereisten voldeden. De bekendste waarover de Kamer tot nu toe heeft gesproken, gingen over fout vlees en voltooid leven. Tot beleidswijzigingen hebben de initiatieven nog niet geleid.

Gisteravond bereikte opnieuw een burgerinitiatief de plenaire zaal van de Tweede Kamer. Burgerforum-EU, bestaande uit een groep wetenschappers, journalisten en auteurs, verzamelde maar liefst 63.000 handtekeningen. Zij vinden dat bij elke soevereiniteitsoverdracht aan Europa een raadgevend referendum noodzakelijk is.

Positief was dat de meeste partijen de zorgen van de initiatiefnemers deelden. Een sluipende overdracht van bevoegdheden wil eigenlijk niemand. Maar ondertussen zetten de regeringsleiders deze salamitactiek, waarbij steeds een stapje verder wordt gezet, wel door. Zo krijgt Brussel steeds meer te zeggen over het begrotingsbeleid van de lidstaten. En bij de komende bankenunie leveren landen en hun banken ook soevereiniteit in. Als dit proces geen halt wordt toegeroepen, rommelen de regeringsleiders de Europese lidstaten zo een politieke unie in.

Formeel moet soevereiniteitsoverdracht geregeld worden via wijzigingen van het Europees Verdrag, de benaming voor de Europese Grondwet. Maar omdat er in een aantal lidstaten referenda nodig zijn in geval van verdragswijziging, is de trend van de laatste jaren om soevereiniteitsoverdracht zo veel mogelijk via besluiten op Europese toppen van regeringsleiders te regelen zodat er zeker geen referenda plaats hoeven te vinden. In 2005 keurden Franse en Nederlandse burgers via een referendum verdragswijziging af. Op dergelijke opdoffers zitten eurofielen niet meer te wachten.

Toch was de uitkomst van het debat gisteren teleurstellend voor de initiatiefnemers. Alleen de PVV, Bontes, SP, ChristenUnie en Partij voor de Dieren schaarden uiteindelijk achter het initiatief. CDA en SGP zijn ook bunzig om bevoegdheden over te dragen. Maar elke fractie kiest wel een andere oplossing. Het CDA wil de Raad van State om advies vragen en de SGP wees op haar eerder ingediende initiatiefwet om in geval van verdragswijziging niet een normale meerderheid in het nationale parlement te laten gelden, maar van twee derde. Net als het geval is bij een grondwetswijziging in ons land. Het politieke primaat behoort bij het nationale parlement te liggen.

Toch hoefden de initiatiefnemers gisteren niet teleurgesteld het Tweede Kamergebouw te verlaten. Ze kunnen met vele anderen tijdens de verkiezingen voor het Europees Parlement, op 22 mei, stemmen op partijen die tegen verdere soevereiniteitsoverdracht van lidstaten aan de Europese Unie zijn.