„Geen verplichting tot euthanasie”
„Wat indertijd met de wet afbreking zwangerschap wel is gelukt, namelijk de regeling dat een verpleegkundige daaraan niet hoeft mee te werken, hebben we in het euthanasiedebat niet voor elkaar gekregen. De trend is echter dat de eigen plaats en verantwoordelijkheid van verpleegkundigen wordt erkend. Daarvan moeten ze gebruikmaken.”
Die mogelijkheid besprak ir. B.J. van der Vlies zaterdag voor Febe, een reformatorische vereniging van werkers in de gezondheidszorg. Het SGP-kamerlid typeerde het als een verschijnsel uit de eerste helft van de twintigste eeuw dat verpleegkundigen werden beschouwd als de routinematig verlengde arm van de uitsluitend verantwoordelijke arts. Amendementen die de rechtspositie van de verpleegkundige probeerden te versterken, haalden het niet. In het euthanasiedebat heeft minister Borst echter wel uitgesproken dat artsen het klaarmaken en toedienen van injectiemateriaal en infusen niet kunnen delegeren.
Verpleegkundigen die niet aan euthanasie willen meedoen, kunnen een beroep doen op de Wet gewetensbezwaren in dienstbetrekking. „Jouw medeweten kan echter als een vuur in je gemoed branden. Het is jouw afdeling en jouw patiënt. Overigens voelen we ons wel eens verantwoordelijk, terwijl we het niet altijd zijn.”
Het kamerlid is er gelukkig mee dat de positie van verpleegkundigen in toenemende mate serieus wordt genomen. Dat krijgt in protocollen van instellingen gestalte. „Openheid en transparantie moeten volgens de minister de sleutel vormen tot een respectvol omgaan met elkaar in klemmende en ultieme situaties.” In de bespreking kwam naar voren dat het aan die voorwaarden nogal eens schort. „Je moet de moed hebben om uit de anonimiteit te treden”, reageerde Van der Vlies.
„Geestelijke verzorging is een kwaliteitskenmerk. Het is bijzonder jammer dat de pastorale component door veel ziekenhuizen is losgelaten en wordt overgelaten aan geestelijke verzorgers van buitenaf. Veel patiënten liggen ontredderd in het ziekenhuis.” Van der Vlies riep op hart en hand aan de rand van het bed voor de patiënt beschikbaar te stellen.
Daarbij kwam ook het gebrek aan personeel ter sprake. „Telkens blijkt dat tekort geen kwestie te zijn van geld alleen. Het is ook een kwestie van imago. De overheid kan mensen niet dwingen in de zorgsector te gaan werken. Een sociale dienstplicht is buiten de orde. Wel dienen de werkomstandigheden zo aantrekkelijk mogelijk te worden gemaakt. De sfeer van verzakelijking, verkilling en verschraling moet worden doorbroken.” Het kamerlid zei dat het afzien van werk in de zorg betekende dat die aan de wereld wordt overgegeven.
Een van de twee onderzoeksvoorstellen die Febe bij de Algemene Vergadering van Verpleegkundigen en Verzorgenden (AVVV) heeft ingediend is gehonoreerd met een budget van 18.000 euro. Het Prof. dr. G. A. Lindeboom Instituut zal voor Febe een onderzoek uitvoeren naar de beroepsverantwoordelijkheden en competenties van verpleegkundigen voor spirituele zorg, ofwel de omgang met zingevingsvragen in de ruime zin van het woord. Het betreft een literatuuronderzoek op basis waarvan een competentieprofiel wordt ontwikkeld.