Nee, zegt de commissie-Cohen die in opdracht van het ministerie de toekomst van de Nederlandse bibliotheken onderzocht. Wanneer de openbare boekenuitleen verdwijnt, zal dat ons land op termijn behoorlijk opbreken. De conclusie dat de digitalisering van de informatie de noodzaak van fysieke bibliotheken wegneemt, deelt de commissie bepaald niet.

Natuurlijk sluiten Cohen en zijn commissieleden hun ogen niet voor de realiteit. Er is een deel van de bevolking dat vooral leest op laptop of tablet. Vooral jongeren doen dat. Maar dat is per saldo nog maar een klein deel. Slechts 3 procent van de mensen leest momenteel een boek op een iPad of een e-reader. Veruit de meerderheid van de bevolking leest nog met een bundel papier in handen. Het is ook niet reëel om te veronderstellen dat iedereen over tien jaar boeken uitsluitend digitaal leest. Dat betekent in ieder geval dat snelle sluiting van bibliotheken niet verstandig is.

Daarnaast wijst de commissie-Cohen erop dat mensen die digitaal lezen dat anders doen dan zij die een fysiek boek in handen hebben. Lezers die van een schermpje gebruikmaken scannen de tekst, terwijl zij die een gedrukt boek doornemen meestal regel voor regel afwerken. Anders gezegd: wie een papieren boek leest, doet dit doorgaans geconcentreerder dan wie zijn ogen laat gaan over gedigitaliseerde teksten. Op den duur zal dit volgens de commissie-Cohen leiden tot een grote groep laaggeletterden.

Derde overweging van Cohen en zijn commissie is dat mensen die alleen maar lezen via hun laptop of iPad vaak maar in beperkte mate worden uitgedaagd om ook eens buiten hun eigen belangstellingssfeer te kijken. Lezen wordt gepersonaliseerd. Mensen zoeken door het ingeven van hun keuzes in zoekprogramma’s hun favoriete auteur of onderwerp. Vervolgens helpt de computer hen verder in die wereld, omdat vaak bijna automatisch nieuwe titels of artikelen over hetzelfde onderwerp worden aangeboden. Bezoekers van een bibliotheek komen daarentegen op soms verrassende wijze in aanraking met andere onderwerpen doordat ze een boek zien liggen over een onbekend thema. Grasduinen in een bibliotheek is verrijkend.

Terecht stelt de commissie-Cohen dat het schadelijk is voor de ontwikkeling van de Nederlandse kenniseconomie als de sluiting van bibliotheken met voortvarendheid wordt doorgezet. Daarbij gaat het niet alleen om stagnatie in de kennisontwikkeling; mensen die niet geleerd hebben rustig een boek te lezen zijn ook minder getraind in het geconcentreerd doornemen van informatie.

Er is maar één conclusie gerechtvaardigd: er is veel reden om de bibliotheek een blijvende plaats in de samenleving te garanderen.