Blik gericht op Hooggerechtshof in NSA-zaken
WASHINGTON (AP). Het surveillanceprogramma van de Amerikaanse inlichtingendienst NSA ligt onder vuur, in binnen- en buitenland. Maar er zijn ook voorstanders van het massaal vergaren van telefoongegevens, ook binnen de Amerikaanse rechterlijke macht. De tegenstanders van de massale spionage door de NSA hopen de kwestie uiteindelijk aanhangig te maken bij het Hooggerechtshof. Maar het is nog maar de vraag of de zaak daar uiteindelijk terechtkomt.
Een rechter in Washington noemde de spionagepraktijken vorige maand ‘welhaast Orwelliaans’ en zei dat de NSA waarschijnlijk in strijd met de grondwet handelt. De zaak was aangespannen door advocaat Larry Klayman.
Een rechter in New York gooide roet in het eten voor Klayman door het NSA-programma als wettig te betitelen. Hij noemde het vergaren van telefoongegevens een effectieve ‘tegenaanval’ in de strijd tegen terrorisme. Die zaak was aangespannen door de burgerrechtenorganisatie ACLU.
De overheid is in beroep gegaan tegen de uitspraak van de rechter in Washington en de ACLU heeft beroep aangetekend tegen de uitspraak in New York. Klayman heeft echter een verzoek ingediend om het beroep over te slaan en zijn zaak direct door te verwijzen naar het Hooggerechtshof. Hij vermoedt dat de regering van president Barack Obama de zaak zo lang mogelijk wil rekken. Een uitspraak in de beroepszaken laat waarschijnlijk nog ruim een jaar op zich wachten.
De vraag of de spionagepraktijken wel of niet indruisen tegen de grondwet draait feitelijk om het vierde amendement van de Amerikaanse grondwet. Dat artikel is bedoeld om Amerikanen te beschermen tegen ongegronde huiszoekingen en inbeslagnames. Daarnaast schrijft het amendement voor dat elk dwangbevel gebaseerd moet zijn op een redelijke verdenking en moet zijn afgegeven door een rechter. De vraag is dus of het verzamelen van telefoongegevens van miljoenen mensen - zonder een redelijke verdenking - de grondwet schendt.
Het is nog maar zeer de vraag of het Hooggerechtshof zich over de zaak wil buigen. Obama heeft sinds de onthullingen van klokkenluider Edward Snowden gezegd dat hij de wijze waarop de NSA spioneert wil aanpassen. De hoogste rechters zullen eventuele aanpassingen van de wet waarschijnlijk willen afwachten voordat ze zich in deze zeer controversiële discussie mengen.
Stewart Baker, een voormalig advocaat bij de NSA en een fel voorvechter van de spionagepraktijken, betwijfelt of de zaak ooit bij het hoogste hof in Washington zal belanden. „Als beide hoven van beroep de overheid in het gelijk stellen betwijfel ik dat het hof (Hooggerechtshof, red.) zich hiermee zal bemoeien.”