Het gemeentelid van de Morgenstondgemeente in Gouda sprak zaterdag tijdens de GroeneKerkendag in Houten. De bijeenkomst was georganiseerd door Kerk in Actie en hulporganisatie Tear en trok ongeveer 170 mensen. De landelijke ontmoetingsdag is bedoeld voor mensen die werk willen maken van de verduurzaming van kerk en geloofsgemeenschap.

De keus voor Houten als plaats van ontmoeting bleek een goede: juist een dag eerder was de Utrechtse gemeente als meest duurzame naar voren gekomen uit een onderzoek dat werd uitgevoerd door Telos, een kenniscentrum van voor duurzaamheid van de Universiteit van Tilburg. Uit het onderzoek bleek dat bijbelgetrouwe christenen hoog scoren als het gaat over duurzaamheid. Tijdens de bijeenkomst bleek dat er in de kerken nog een wereld te winnen is.

Daarop wees ds. K. van den Broeke, synodepreses van de Protestantse Kerk, in haar openingstoespraak. Het gaat bij duurzaamheid om meer dan het materiële, niet alleen om het behoud van de schepping maar ook om een zorgzame samenleving. „God heeft de aarde gemaakt. Wij behoren hem toe. Niemand kan zich de aarde wederrechtelijk toe-eigenen. Doe wat je kunt om een betrouwbare partner van God te zijn,” zei ze.

Ds. Jaap van der Windt, predikant van de Gasthuiskerk te Bolsward, die in zijn toespraak uitging van 2 Korinthe 8:9-15, legde de vinger bij het woord evenwicht (Statenvertaling: gelijkheid). Hij zei dat God in de schepping gezorgd heeft voor evenwicht maar dat de mens dat verstoord heeft. „Als God mensen op alle continenten zo liefheeft, is dat dan geen drijfveer om met elkaar te werken aan evenwicht?”, zo vroeg hij.

Thimo den Hartog van Tear, een organisatie die mensen steunt in de strijd tegen armoede en onrecht om mensenlevens te veranderen, deelde mee dat er het afgelopen jaar 38 groen kerken bijgekomen zijn. De laatste aanmelding was van de doopsgezinde gemeente in Aalsmeer. Groene kerken maken zich kenbaar door een plaatje naast de kerkdeur en/of op de website. Groene kerken helpen elkaar door tips en ervaringen op het gebied van duurzaamheid en gerechtigheid uit te wisselen. Het doel is dat „kerkgangers de duurzame levensstijl in verband met overconsumptie, onbalans, klimaatverandering en armoede overnemen”, aldus Den Hartog.

Hans van der Spek van de Morgenstondgemeente in Gouda, een van de nieuwe groene kerken, was betrokken bij de totstandkoming van het dit najaar gesloten Nationaal Energieakkoord. Hij vond het jammer dat de kerk daarbij niet vertegenwoordigd was. Veel kerken, aldus Van der Spek, beginnen met duurzame energieopwekking met zonnepanelen en gaan daarna bekijken of ze kunnen besparen op energie. Hij begrijpt het wel maar het is volgens hem de omgekeerde wereld. „Energiebesparing levert veel meer op. Daar kunnen kerken het beste eerst naar kijken en pas daarna naar duurzame energieopwekking.”

Jeroen van der Tang van de Nederlands gereformeerde kerk te Bunschoten/Spakenburg, heeft vertrouwen in het akkoord dat volgens hem goed geborgd is. Van der Tang vindt het belangrijk dat de verantwoordelijken van het kerkgebouw inzicht hebben in het energieverbruik. Er zijn diverse manieren om dat verbruik te vergelijken met dat van andere kerken. Het vervangen van oude apparaten kan een goede bijdrage leveren. „Een oude koelkast die met de beste bedoelingen voor het jeugdhonk gegeven wordt, verbruikt meestal veel energie. Het is dan beter om een nieuwe te kopen.”

Hoogtepunt van de bijeenkomst was de lancering van de toolkit duurzaam kerkbeheer om 12.00 uur. De werkset is te vinden op de website groenekerken.nl. Evert Jan Hazeleger, programmamanager van Kerk in Actie, hoopt dat de toolkit werkt als een katalysator en dingen in gang zet en zo te komen van deken tot doen. Hij stelde voor dat een kerk elk jaar enkele concrete zaken uitkiest.

Toolkit duurzaam kerkbeheer

De toolkit duurzaam kerkbeheer kent vijf hoofdonderwerpen: energiebeheer; bouwkundig beheer; groen en grond; financieel beheer; en facilitaire zaken en inkoop. Peter Siebe, een van de samenstellers, legde zaterdag in een workshop tijdens de GroeneKerkendag de werking uit.

Het hoofdonderwerp bouwkundig beheer is onderverdeeld in een drietal subcategorieën: bouwkundig onderhoud, beperking energieverlies en verbouwing.

Bij dakisolatie, dat valt onder beperking energieverlies, volgen eerst een aantal tips (”Gaat het om een schuin dak? Dan kiest u uit ander isolatiemateriaal dan bij een plat dak.”). Vervolgens komt de manier van isoleren in zicht, waarna verschillende isolatiematerialen met prijsopgave in de milieuklassen 1, 2 en 3 onder elkaar in een tabel staan. Daarna volgt een aantal links naar sites over dakisolatie.

Ten slotte wordt er verwezen naar kerken met ervaring. In dit geval is dat de Petrus Canisius Parochie in Nijmegen, die niet alleen het dak heeft geïsoleerd maar ook zonnepanelen heeft geplaatst.

Siebe zei dat de opgedane kennis in een gesprek met de aannemer gebruikt kunnen worden. Hij stelde dat de prijzen van de materialen halfjaarlijks worden bijgewerkt. Als ander voorbeeld noemde Siebe het beheer van het groen rondom de kerk.