„Kerk mag bij misbruik niet wegkijken”
HAARLEM. Seksueel misbruik is geen thema waar in de kerk gemakkelijk over gepraat wordt. Toch is spreken over dit onderwerp goud. Zwijgen is hier zelfs geen zilver. Bij seksueel misbruik mag de kerk niet wegduiken en niet wegkijken. Dat was de teneur van een conferentie over seksueel misbruik in de kerk en de rol van de media, maandag in Haarlem.
Wat moet je doen als je als vertegenwoordiger van de kerk onverwacht gebeld wordt door de redactie van een radio- of televisieprogramma om je verhaal te doen over seksueel misbruik? Op het congres, georganiseerd door de stichting VPSG –een oecumenische organisatie voor advies en ondersteuning bij vragen rond seksueel geweld– deden slachtoffers, hulpverleners en pastores hun verhaal.
Een column van Asha ten Broeke in Trouw van begin dit jaar maakte heel wat los. Ten Broeke werd, op haar achttiende, verkracht. Ze schreef dat ze daarmee tot de 11,7 procent van de Nederlandse vrouwen behoorde die dit ook is overkomen. Haar column, die talloze reacties opriep, ging in op het feit dat er algauw een deel van de schuld bij het slachtoffer terechtkomt. „Er is veel aandacht voor de dader, terwijl het slachtoffer soms nauwelijks in beeld komt.”
André Lubbers, van zijn zevende tot zijn dertiende jaar misbruikt door een priester, is vijf jaar in therapie geweest. Inmiddels is hij al jaren psychotherapeut. Als het om misbruik gaat, raadt hij mensen aan niet de media zomaar te woord te staan, „tenzij je zelf de regie houdt. De media kunnen je overvallen. Je zou dan dingen kunnen zeggen die je eigenlijk niet wilt zeggen.”
Een slachtoffer van seksueel misbruik vertelde over haar nachtmerries. „Ik wilde de dader aanpakken.” Een ander beschreef haar woede. „Hij deed zich anders voor dan hij werkelijk was. Hij was een wolf in schaapskleren.”
„Het moest er gewoon uit”, zegt een volgende, die met haar verhaal naar buiten is gekomen. „Ze willen het niet horen, maar de wereld moet het weten. Wel of niet zwijgen is geen dilemma meer voor mij. Het werkte bevrijdend toen ik mijn verhaal kwijt was.”
Dat dilemma was er voor de rooms-katholieke pastor Fons wel. Hij kreeg klachten over een collega. „Ik heb er lang over gedaan voordat ik hem kon spreken. Hij gaf het misbruik toe en zei zelf dat hij ermee moest stoppen. Terugkijkend ben ik er wel tevreden over, maar de relatie met hem blijft altijd ongemakkelijk.”
Veel slachtoffers vinden het moeilijk om de naam van de dader van openbaar te maken, zo bleek uit de reacties op het congres.
„Toch is het goed om het aan de kaak te stellen. Ook om het verhaal van een slachtoffer aan te horen, heb je ongelooflijk veel kracht nodig. Woede levert kracht op”, reageerde iemand.
Hoe moet de kerk op dit onderwerp reageren? „De kerk moet proactief zijn en niet pas reageren als de media een zaak opgepakt hebben”, was het devies. „Predikanten en kerkenraden vragen ons zelden om advies hoe met de media om te gaan”, zegt Marloes Nouwens-Keller, persvoorlichter van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk. „In twee jaar tijd is dat aantal op de vingers van één hand te tellen.”
Kerkelijk ingrijpen komt in de Protestantse Kerk in Nederland niet veel voor, zegt Ad Rigters, secretaris van het generaal college voor het opzicht. „Overigens blijft het erg lastig om te definiëren wat er nu precies onder seksueel misbruik wordt verstaan. Wij vatten dit breed op.”
