De Libanese hoofdstad Beiroet werd vorige week dinsdag opgeschrikt door wat later een dubbele zelfmoordaanslag op de Iraanse ambassade bleek te zijn. In enkele Libanese media werd gezinspeeld op de merkwaardige gelijkenis die deze datum (19-11) vertoont met de aanslagen van 11-9-2001 in New York. Het is bekend dat er in kringen van radicale islamisten een fascinatie bestaat voor symbolische data.

Nog diezelfde dag werd de verantwoordelijkheid voor de aanslag opgeëist door sheikh Siraj al-Din Zurayqat, de spiritueel leider van de Abdullah Azzam Brigades. De sheikh kondigde aan dat er meer aanslagen zullen volgen in Libanon indien er niet onmiddellijk twee eisen worden ingewilligd.

Allereerst dient de Libanese sjiitische Hezbollah zich volledig uit Syrië terug te trekken. Ten tweede moeten „onze gevangenen uit Libanese gevangenissen worden vrijgelaten.” Met deze verklaring werd meteen de link gelegd naar de burgeroorlog in buurland Syrië.

De Abdullah Azzam Brigades zijn een aan al-Qaida gelieerde organisatie die in mei 2012 door de Verenigde Staten op de lijst van verboden terroristische organisaties werd geplaatst. Deze organisatie is al jaren in Libanon actief. De Israëlische autoriteiten houden haar verantwoordelijk voor het afschieten van raketten vanuit zuidelijk Libanon naar Israël.

In Libanon wordt vermoed dat vele radicale islamisten zich schuilhouden in Palestijnse vluchtelingenkampen op Libanese bodem. De kampen onttrekken zich in hoge mate aan het gezag van de Libanese staat. Hier zou ook al-Qaida een veilig onderkomen gevonden hebben en bovendien nieuwe leden rekruteren.

De Syrische burgeroorlog zette de toch al moeizame sektarische verhoudingen in Libanon op scherp. Terwijl Hezbollahstrijders in Syrië openlijk aan de zijde van het Syrische leger vechten, trekt een groeiend aantal Libanese soennieten naar Syrië om zich er bij radicale soennitische milities aan te sluiten.

Een groot probleem is ook dat er een gevaarlijk machtsvacuüm bestaat binnen de soennitische gemeenschap in Libanon. De afgelopen jaren wierp Saad al-Hariri zich op als leider van het soennitische blok in Libanon, maar Hariri verblijft al bijna twee jaar in het buitenland.

Door Hariri’s afwezigheid begonnen allerlei radicale salafistische predikers zich te presenteren als de leiders van de Libanese soennieten. Dat zette een proces van radicalisering in gang.

En terwijl Libanese sjiieten en soennieten elkaar naar het leven staan in de Syrische burgeroorlog, blijkt de Libanese staat machteloos om deze ontwikkeling te keren. De Libanese staat is volkomen verlamd. Het land zit al maanden zonder regering, terwijl parlementaire verkiezingen tot onbepaalde datum zijn uitgesteld omdat de verschillende politieke partijen het maar niet eens kunnen worden over de kieswet.

De aanslag op de Iraanse ambassade maakte duidelijk dat Libanon definitief een oorlogsfront is geworden in de Syrische burgeroorlog. De grote vrees is dat er op Libanese bodem een totale oorlog zal uitbreken tussen al-Qaida en de sjiitische Hezbollah.

In mei en juli van dit jaar waren bolwerken van Hezbollah in Beiroet ook al het doelwit van aanslagen. Hassan Nasrallah, leider van Hezbollah, reageerde hier telkens opvallend beheerst op en verzocht de Libanezen kalm te blijven. Dit kan verklaard worden door het tweezijdige karakter van Hezbollah. Enerzijds is het een politieke partij die medeverantwoordelijkheid draagt voor de binnenlandse stabiliteit van Libanon. Anderzijds is het een militaire organisatie die gevechtseenheden naar Syrië stuurt.

En omdat Hezbollah momenteel al haar krachten wil concentreren op het Syrische strijdtoneel was het belangrijk dat het aan het Libanese thuisfront rustig bleef. De recente aanslag op de Iraanse ambassade maakte echter een einde aan deze situatie.

Een belangrijke vraag hierbij is of deze aanslag eigenlijk gericht was tegen Iran of tegen Hezbollah. Het is geen geheim dat Hezbollah verantwoordelijk was voor de beveiliging van de Iraanse ambassade en de geslaagde aanslag verbrijzelde het imago van onaantastbaarheid dat Hezbollah zorgvuldig cultiveerde. Een gegeven dat soennitische radicalen 
zal versterken in hun vastberadenheid om de gewapende confrontatie met Hezbollah aan te gaan. Dit zal in Libanon een verdere escalatie tot gevolg hebben.