De Reformatie wordt door de ene partij geprezen en door de andere verguisd. Er zijn wetenschappers die beweren dat de Reformatie oneindig veel goeds in gang zette. Anderen menen dat Luther de aanzet gaf voor de grote problemen waarmee de wereld worstelt.

De evangelicale kerkhistoricus Noll, verbonden aan de rooms-katholieke Notre Dame University in South Bend, hield de openingslezing van de conferentie. Deze had als titel ”De chaotische samenhang van sola Scriptura”. Al in de tijd van de Reformatie kwam van roomse zijde de kritiek dat wanneer alleen de Schrift de norm is en elke gelovige het recht heeft de Bijbel uit te leggen, dit zal leiden tot complete chaos en tot de meest uiteenlopende uitleggingen van teksten.

Noll betoogde dat die kritiek niet helemaal onterecht was. Binnen tien jaar na het begin van de Reformatie stonden Luther en Zwingli lijnrecht tegenover elkaar in hun visie op het heilig avondmaal, terwijl beiden het ”sola Sciptura” beleden. Beiden stelden ze dat de Bijbel zo duidelijk is dat er geen paus of kerk nodig is voor de ware uitleg. Inmiddels zijn er in het protestantisme vele visies op de Schrift. Moet dat protestanten 500 jaar na Luther niet aan het denken zetten? Enerzijds zorgde ”sola Scriptura” voor interne verdeeldheid. Tegelijk verbond het velen aan de boodschap van Christus. Was dat niet wat Luther bedoelde?

Brad Gregory, eveneens hoog­leraar aan Notre Dame University, schreef een dik boek over wat Luther niet bedoelde. Daarin betoogt hij dat nagenoeg alle problemen in de wereld een onbedoeld gevolg zijn van Luthers Reformatie. Gregory kreeg veel kritiek op zijn boek. Uit zijn lezing in Gordon College bleek dat hij met die kritiek ook iets gedaan had. Enerzijds legde hij de vinger bij een benadering van de Reformatie als een beweging die voor alle goeds in deze wereld zorgde. Anderzijds had hij kritiek op een Reformatieherdenking waarbij de kerk van Rome als on-Bijbels uit de bus komt.

Ook Karin Maag, directeur van het aan het Calvin College in Grand Rapids verbonden H. Henry Meeter Center voor calvinisme, was voorzichtig. Ze ging in op de invloed van de Reformatie op het hoger onderwijs. Die is er volgens haar, maar het gaat te ver om te zeggen dat de opbloei van onderwijs en wetenschap in de 16e en de 17e eeuw er zonder de Reformatie niet zou zijn geweest. Ze kaderde het thema van de conferentie in door te stellen dat een zinnige herdenking van de Reformatie alleen mogelijk is als theologen en historici van zowel roomse als protestantse zijde samen­werken.

Dit is deel 1 van een verslag van een conferentie over de herdenking van de Reformatie. Maandag deel 2.