Dat staat in een verklaring die is opgesteld namens de deelnemers aan een Europees congres ”Movable Religious Heritage” (roerend religieus erfgoed) dat maandag en dinsdag in Utrecht en Amsterdam plaatsvond. Op de bijeenkomst kwamen 130 specialisten uit 16 Europese landen af.

Wetenschappers en vertegenwoordigers van kerken en overheden spraken over het werk van een Europese taskforce die zich gaat inzetten voor de bescherming van roerend religieus erfgoed zoals avondmaalsstellen, doopvonten en kerkinterieurs. Door de sluiting van tal van kerken in Europa dreigen waardevolle religieuze objecten verloren te gaan. In Utrecht zijn afspraken gemaakt over de werkwijze van de Europese projectgroep, die werkt onder de paraplu van de organisatie Future for Religious Heritage (FRH).

Kerken behoren niet alleen tot de oudste gebouwen van een stad, maar zijn vaak ook de best bewaarde monumenten, zei dr. J. E. A. Kroesen van de Rijksuniversiteit 
Groningen gisteren. De kerkinterieurspecialist benadrukte de waarde van kerken: „Waar kun je zomaar één, twee, drie of meer eeuwen terugstappen in de tijd?”

Religieuze objecten moeten zo veel als mogelijk is in de kerk waar zij een plaats hebben, blijven liggen of staan, zo zei Kroesen. „Objecten die zijn weggehaald uit een kerk en naar bijvoorbeeld een museum zijn gebracht, vertellen hun verhaal niet goed meer. Objecten vormen een ensemble met het gebouw waarin ze zich bevinden.”

De Noor Oddbjørn Sørmoen voerde eenzelfde pleidooi. Hij wees erop dat religieuze objecten voor verschillende soorten betrokkenen een heel verschillende waarde hebben. Hij noemde het voorbeeld van een uniek barok doopvont dat door de koster van de kerk na elke doopdienst naar een hoekje van de kerk werd gerold, terwijl een conservator die het doopvont in een expositie over de barok wilde gebruiken hetzelfde doopvont met handschoenen met grote voorzichtigheid in een kist legde om mee te nemen.

Religieuze objecten moeten altijd met respect worden behandeld, zei Sørmoen. Er moet respect zijn voor de (voormalige) eigenaren. Waardevolle religieuze objecten kunnen hun plek in een kerk behouden, als ze maar goed beschermd worden tegen beschadigingen door diefstal, brand, klimaat of vernieling, zei Sørmoen.

Marc de Beijer van het Utrechtse Museum Catharijneconvent, noemde Nederland maandag een „gidsland” als het om de bescherming van religieus erfgoed gaat. „Het gaat hier heel hard met de secularisatie. Tegelijk zijn we heel positief bezig met het nemen van maatregelen om het erfgoed veilig te stellen.”

Veel Europese landen waaronder Denemarken, Zweden en ook Schotland kampen met leegloop van kerken, zo bleek maandag uit de verschillende presentaties tijdens de eerste dag van het congres. In al deze landen moet veel roerend religieus erfgoed een nieuwe plek krijgen.