Een poging van de zijde van de christen-democraten om in de discussie uit te komen op een compromis tussen voor- en tegenstanders haalde het evenmin. De indieners van het betrokken amendement pleitten ervoor wel geld uit de gemeenschapskas te reserveren voor experimenten met reeds in het verleden aan embryo’s onttrokken stamcellen, maar niet voor het langs die weg creëren van nieuwe.

Al met al koos een meerderheid uit het EP, van voornamelijk socialisten en liberalen, voor criteria die de experts in de laboratoria veel ruimte verschaffen; meer dan een andere EU-instelling, te weten de Europese Commissie, wenselijk acht. Zo willen deze leden financiële bijdragen voor niet alleen proeven met stamcellen uit zogenoemde restembryo’s, die overblijven na een IVF-behandeling, maar evenzeer voor speurwerk met materiaal gewonnen uit foetussen na een spontane of therapeutische abortus.

Het Parlement mag bij dit onderwerp alleen adviseren. De ministers van de vijftien lidstaten bij wie dit beleidsterrein in de portefeuille zit, hebben het laatste woord. Begin volgende maand overleggen zij over deze gevoelige kwestie. De opvattingen van de regeringen lopen sterk uiteen en daarom is het zeer de vraag of er in het beraad van de bewindspersonen een gekwalificeerde meerderheid gevonden zal worden voor welk standpunt dan ook. Eerder dreigt een impasse.

De Duitse christen-democraat Liese sprak woensdag tegen die achtergrond van „een Pyrrusoverwinning” voor degenen die een praktijk met geringe beperkingen verdedigen. Hij zegt er zeker van te zijn dat hun visie binnen de Europese ministerraad niet de vereiste aanhang zal verkrijgen. Ten minste vier landen, namelijk Duitsland, Italië, Oostenrijk en Portugal, zullen de desbetreffende benadering met kracht van de hand wijzen en zij leggen met elkaar voldoende gewicht in de schaal om bij de besluitvorming een blokkade op te werpen.

Liese meent dat het compromis van zijn partij wellicht wel de basis had kunnen zijn voor een beslissing. Hij merkte de uitslag van de stemming in Straatsburg dan ook aan als „teleurstellend.” „De aanbeveling van het Parlement lost niets op. Ze zal alleen maar leiden tot een eindeloos debat”, verzekerde hij.

Bij dit alles moeten we bedenken dat de EU enkel praat over het al dan niet beschikbaar stellen van subsidie. De bevoegdheid om voorschriften uit te vaardigen voor wat precies is toegestaan in de laboratoria, berust volledig bij de nationale overheden. Zij hebben elk hun eigen regelgeving.

Vooral Duitsland voert, met in gedachten de ervaringen uit de nazi-tijd, een restrictief beleid ten aanzien van experimenten waarbij het menselijk leven een rol speelt. Daarom keerde ook iemand als de europarlementariër van de groenen Breyer, zonder religieuze overtuiging, zich fel tegen de inzet van stamcellen uit embryo’s. „Een zwarte dag voor de mensenrechten”, luidde woensdag haar reactie. Zij benadrukte verder dat het niet eerder is vertoond dat lidstaten via de kas in Brussel moeten meebetalen aan activiteiten die zij binnen hun eigen grenzen verbieden.

Wetenschappers hebben goede hoop dat research met stamcellen genezingswijzen zal opleveren voor tal van kwalen, waaronder Parkinson, Alzheimer, diabetes, leukemie en hart- en vaataandoeningen. Stamcellen zijn cellen die zich nog niet hebben ontwikkeld tot een specifieke functie. Zij kunnen onder meer uit beenmerg en navelstrengbloed worden gehaald. Sommige deskundigen geven de voorkeur aan stamcellen uit menselijke embryo’s. Die techniek leidt echter onvermijdelijk tot de dood van dat leven in zijn prilste fase, en dan zijn we bij het punt dat ernstige ethische bezwaren oproept.

Blokland (ChristenUnie-SGP) verwoordde het deze week als volgt: „Ik ben voorstander van stamcelonderzoek. Ik zie het als onze plicht om te zoeken naar therapieën voor ziekten die nu nog ongeneeslijk zijn. Ik ben er eveneens voor dat de EU daar financiële middelen voor bestemt. Maar dit onderzoek mag niet ten koste gaan van ander menselijk leven, in willekeurig welk stadium.”

Een Spaans lid van de Europese Volkspartij (EVP), die de christen-democraten verenigt, viel hem bij: „De doeleinden kunnen nog zo nobel zijn, het vernietigen van een embryo betekent een inbreuk op een van de meest fundamentele waarden: eerbied voor het menselijk leven.”

Andere overwegingen klonken er ook in het emotioneel beladen debat. Bijvoorbeeld: „De restembryo’s worden toch op enig moment vernietigd. Laten we ze dan nuttig gebruiken.” Of deze, van een Britse conservatief: „Is het christelijk iemand te laten lijden? God heeft ons toch de talenten gegeven om het lot van de medemens te verbeteren?”

Blokland verwees in zijn betoog naar een recent verschenen rapport van het Lindeboom Instituut. Een conclusie daarin, gebaseerd op tientallen gezaghebbende publicaties, luidt dat er met behulp van zogeheten adulte stamcellen, afkomstig van volwassenen of baby’s, perspectieven zijn voor een scala van mogelijkheden bij het behandelen van ziekten. „Er zijn dus alternatieven voor het vernietigen van embryo’s”, hield Blokland zijn gehoor voor. Laten we daar de aandacht op richten, vindt zijn fractie.