Het stabiliteitspact bepaalt dat het negatieve saldo van de financiële overheidshuishouding de 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp) niet mag overschrijden. Onze oosterburen blijven in 2004 voor de derde achtereenvolgende maal op dit punt in gebreke. Over de lopende twaalf maanden zal het deficit zelfs boven de 4 procent uitkomen.

Het dagelijks bestuur van de EU staat erop dat uiterlijk in 2005 weer wordt voldaan aan de norm. Daartoe moet het voor conjunctuurschommelingen gecorrigeerde verschil tussen uitgaven en opbrengsten volgend jaar met minimaal 0,8 procent naar beneden en in het jaar daarna met 0,5 procent.

Brussel stelt vast dat de inspanningen om het tij te keren tot dusver ontoereikend zijn geweest. Niettemin zei commissaris Solbes (Economische en Monetaire Zaken) in een toelichting dat hij de inmiddels door de regering van bondskanselier Schröder getroffen budgettaire maatregelen „zeer waardeert en toejuicht.” Zonder deze ombuigingen zou het tekort zijn gestegen tot 4,75 procent.

Oorzaak van de ongunstige ontwikkelingen voor de schatkist is de economische inzinking. De groei valt over 2003 en 2004 in totaal 2 procent lager uit dan werd verwacht in de prognoses van vorige herfst.

De ministers van Financiën van de EU-landen moeten de beleidsaanbevelingen nog goedkeuren. Eind november zullen zij de voorstellen van de Commissie bespreken. Dan praten zij ook over het programma voor Frankrijk. Die Europese grootmacht verkeert in vrijwel identieke omstandigheden en ziet zich geconfronteerd met nagenoeg dezelfde verplichtingen.

De Duitse autoriteiten worden gemaand voor 9 januari te rapporteren hoe zij de beoogde extra ingrepen concreet gestalte geven. Daarna dienen zij elke zes maanden inzicht te verschaffen in de uitvoering van de saneringsoperatie.

Het stabiliteitspact is in 1997 tot stand gebracht om de euro te behoeden voor een vertrouwensverlies en een daarmee samenhangende koersdaling als gevolg van een eventuele ontsporing van de nationale begrotingen. In uiterste instantie kan de EU een overtreder een fikse boete opleggen. Duitsland nam het initiatief tot de afspraken en eiste destijds een strikte naleving ervan. Nu spant het met Frankrijk samen om een strenge aanpak te ontwijken. Diverse keren heeft uit zowel Parijs als Berlijn het pleidooi geklonken voor een ruime interpretatie van de voorschriften.

Onder de Europese ministers maakt thans met name Zalm zich er sterk voor bij het toepassen van de overeenkomst juist geen soepelheid te betrachten. Hij vindt onder zijn collega’s echter niet genoeg steun voor dit standpunt.

Solbes dringt erop aan de nu voor Duitsland voorziene aanpassingen te combineren met de structurele hervormingen die de regering in die EU-lidstaat in petto heeft. Bij dit laatste gaat het onder andere om versoberingen in de sfeer van de sociale zekerheid en om een grotere flexibiliteit op de arbeidsmarkt. „Ik ben ervan overtuigd dat op die manier de groei zal herstellen, zonder een hoog overheidstekort”, aldus Solbes.

Minister Zalm van Financiën noemt de voorstellen van de Europese Commissie in een reactie „volstrekt onvoldoende. Duitsland krijgt een jaar uitstel, daarmee worden de regels van het stabiliteitspact niet nageleefd”, liet hij dinsdagavond via een woordvoerder weten. De minister ziet wel nog een lichtpuntje. Hij wijst erop dat er geen sprake van is dat Duitsland buiten de procedure van het pact wordt geplaatst en zo de dans helemaal ontspringt, iets waar de Duitse regering de afgelopen weken op aan probeerde te sturen.