Maanden leefde Eleos tussen hoop en vrees. Een overname­gesprek met de zorgorganisatie Dimence stagneerde, waarna een nieuwe gespreksronde met de Lelie zorggroep volgde. Vakbonden schoven bij de ggz-instelling aan tafel voor het overleg over een sociaal plan. Voor zijn personeel had Buijs aan het begin van de zomervakantie een pijnlijke boodschap; om de noodlijdende organisatie te redden, zouden er in het najaar 100 van de circa 500 arbeidsplaatsen worden geschrapt.

Waar Buijs vooral druk mee is geweest? „Natuurlijk met het voorbereiden van de reorganisatie”, zegt de interimmer in het Eleoshoofdkantoor in Amersfoort. „Gelukkig is dat gegaan in goed, constructief overleg met de vakbonden. Intern heb ik steeds gehamerd op twee speerpunten: minder kosten, meer inkomen.”

Betekent minder kosten: afscheid nemen van boventallig personeel?

„Ja, maar ook het ontbinden van huurcontracten voor overbodig geworden vastgoed en het afwaarderen daarvan.”

Dat moet u uitleggen: het afstoten van overbodig vastgoed.

„De vastgoedproblematiek van Eleos deed zich vooral voor in de sector beschermd wonen. De vraag vanuit de achterban naar deze zorgvorm van Eleos was en is enorm. Daar kwam bij dat de financiering jarenlang plaatshad binnen vaste, overzichtelijke kaders.

Vanaf pak ’m beet 2008, 2009 heeft Eleos dan ook stevig geïnvesteerd in nieuwbouwprojecten, in uitbreiding. Voor veel van deze nieuwe woonvoorzieningen is Eleos destijds meerjarige huurcontracten aangegaan. In Gouda bijvoorbeeld voor een termijn van twintig jaar, voor een pand waarvan de bouw nu nog maar net begonnen is. Op de inzettende krimp in de sector is onvoldoende geanticipeerd.

In 2012 volgde het ggz-hoofdlijnenakkoord tussen minister Schippers en de ggz-sector. Kern daarvan is beddenreductie. Tussen nu en 2020 moet de ggz de dienstverlening zo aanpassen dat een substantieel deel van de mensen die nu nog in aanmerking komen voor beschermd wonen, straks in de thuissituatie wordt verzorgd. Zo’n akkoord werkt meteen door in de indicatie­stelling. Voor veel panden die vanaf 2012 en daarna zouden worden opgeleverd en waarvoor al huurcontracten waren afgesloten, was er dus geen financiering meer. Dat lek is nu voor een belangrijk deel gedicht.”

In die mate dat het laten afvloeien van personeel niet langer nodig is?

„Nee, we moeten helaas vasthouden aan het aantal van honderd arbeidsplaatsen, zoals dat eerder naar buiten is gebracht. Dat aantal komt boven op de dertig waarmee we de afgelopen maanden zijn ingekrompen als gevolg van natuurlijk verloop. De medewerkers in kwestie worden begin oktober boventallig verklaard.”

Bij de administratieve ondersteuning, de sector beschermd wonen en die van de tweedelijns-ggz-hulp verdwijnen zeventig banen. Ook voor het personeel van de zes arbeidtrainingscentra (atc’s) van Eleos in Dordrecht, Ede, Gouda, Kapelle, Ouddorp en Zwolle, bij elkaar dertig voltijdsarbeidsplekken, heeft Buijs een pijnlijke boodschap. „Vanaf 2015 worden gemeenten verantwoordelijk voor deze vorm van zorg, maar zonder dat ze verplicht zijn om met de bestaande atc’s contracten aan te gaan. De kans is dus groot dat een fors deel van de huidige financiering straks wegvalt, waardoor de atc’s als geheel duidelijk niet meer rendabel zijn. Daarom moeten wij alle personeelsleden van de atc’s boventallig verklaren.

Voor twee atc’s hebben we gelukkig wel een principeakkoord voor een overname, voor een aantal andere zijn we nog in intensief in gesprek om een overdracht te realiseren.”

Is Eleos nog in gesprek met instellingen zoals Dimence en de Lelie zorggroep over een overname?

„We werken hard aan overeenkomsten met banken, verzekeraars en verhuurders waardoor we zelfstandig de huidige sanering kunnen doorzetten en 2014 kunnen ingaan. Het is de bedoeling dat dit resulteert in een meerjarenplan. Op dit moment zijn er voldoende aanwijzingen dat deze partijen vertrouwen in onze huidige koers hebben. Dit betekent dat een overname door een andere partij op korte termijn niet langer noodzakelijk is.”

Wat betekent „op korte termijn”?

„Ik ben er nog steeds van overtuigd dat we uiteindelijk in een groter geheel moeten landen. Ons vermogen is weg, de kas is leeg en hoewel de grootste druk nu weg is, zijn we financieel nog lang niet gezond. Er komen nog heel wat grote ontwikkelingen op ons af. De invoering van de basis-ggz in 2014. De overheveling van de ambulante woonbegeleiding en de jeugdzorg naar gemeenten vanaf 2015, waardoor we nu al contractbesprekingen moeten voeren met veertig samenwerkingsverbanden van gemeenten. Dat betekent een enorme versnippering. Kortom: de grote transities staan nog voor de deur, terwijl wij al enorm beschadigd zijn.”

Waar is het vizier van Eleos in 2014 op gericht?

„Op het nog compacter en efficiënter maken van de organisatie. Ieder onderdeel moet bijdragen aan een positief resultaat van het geheel. Verder zullen we hoe dan ook onderdeel moeten worden van een groter, christelijk ggz-verband. Dat is noodzakelijk om versplintering van het christelijke aanbod te keren. We blijven dus met de Lelie zorggroep en andere christelijke ggz-instellingen in gesprek.”