De Ridderzaal in volle glorie. Militairen van landmacht, luchtmacht en marine staan in het gelid. De kapel speelt een deuntje. In dit luisterrijke Haagse decor werden woensdagmiddag voor het eerst sinds bijna veertig jaar weer hoge militaire onderscheidingen uitgereikt wegens „moedig gedrag in oorlogsomstandigheden.”

Een korporaal van de mariniers ontving het Bronzen Kruis en een Nederlandse en een Amerikaanse majoor-vlieger kregen ieder het Vliegerkruis opgespeld door minister De Grave van Defensie. „Een unieke gebeurtenis”, aldus de bewindsman.

De laatste keer dat het Bronzen Kruis werd uitgereikt was in 1963, aan een ex-politieman, voor zijn optreden tegen vijandelijke parachutisten in voormalig Nederlands Nieuw-Guinea. Voor het Vliegerkruis moest De Grave nog verder terug in de geschiedenis. Eind april 1954 werd sergeant-majoor Overweg onderscheiden wegens zijn verrichtingen als boordschutter tijdens vele oorlogsvluchten in 1944 en 1945.

De Koninklijke Landmacht ontbreekt in het rijtje gedecoreerden. Dat moet het grootste krijgsmachtdeel -achtervolgd door het Srebrenica-trauma- steken. Dat er geen landmachtmilitair in aanmerking zou komen voor een Kruis is vreemd. De afgelopen jaren zijn door duizenden militairen tijdens vredesmissies op de Balkan goede prestaties verricht en staaltjes van moed vertoond. Opmerkelijk: het interne programma voor de deelnemers aan de ceremonie in de Ridderzaal meldt dat niet drie maar vier militairen worden onderscheiden.

Is de kandidaat van de landmacht afgevoerd? Klopt, laat directeur H. van den Heuvel van de directie voorlichting van het ministerie van Defensie desgevraagd weten. „Een sergeant van het Korps Commandotroepen heeft om hem moverende redenen gemeend de onderscheiding niet te moeten aanvaarden. Hij zou de medaille krijgen voor zijn optreden in Bosnië.” Defensie respecteert de handelwijze van de commando, die inmiddels de landmacht heeft verlaten.

Korporaal der mariniers Dirk Vonk (33) kreeg woensdag het Bronzen Kruis voor een actie in mei 1993 tijdens de Nederlandse vredesmissie in Cambodja. Vonk redde het leven van zijn collega’s nadat zij op de route tussen Phum Ku en Phum Ampil in een hinderlaag waren gelopen. De Landrover waarin de mariniers reden, werd zwaarbeschadigd tijdens beschietingen. Zes jonge mariniers, onder wie Vonk zelf, raakten gewond, twee Japanse militairen in het konvooi moesten de hinderlaag met hun leven bekopen.

De ontsnapping van de mariniers was een staaltje van koelbloedig optreden van de korporaal. Hij slaagde er met drie granaatscherven in zijn arm en een in zijn been toch in om de Landrover buiten de gevarenzone te brengen en na het toedienen van eerste hulp met gebruik van zijn mitrailleur een vijandelijk voertuig van de Rode Khmer tot stoppen te dwingen en over te nemen.

Majoor Marcel Duivesteijn (36) en majoor Willy Thomas (38) van de Amerikaanse luchtmacht ontvingen het eerbetoon wegens hun doorzettingsvermogen bij een aanval op een Servische luchtmachtbasis tijdens de Kosovo-luchtoorlog in juni 1999.

De vliegers -de Amerikaan diende bij een Nederlands squadron- vormden samen een team dat tijdens de nacht van 6 op 7 juni plotseling opdracht kreeg een Servisch vliegveld vlak bij Belgrado aan te vallen en te proberen de daar gesignaleerde Mig-29’s uit te schakelen. De missie bleek echter verre van een eitje. Duivesteijn vertelt dat hij op een gegeven moment onder vuur werd genomen door Sam-3-raketten. De projectielen raakten zijn F-16 niet maar verblindden de vlieger wel.

Tijdens zijn pogingen om zijn oriëntatie terug te krijgen, duikelde Duivesteijn van 6 naar 2 kilometer hoogte en werd hij een doelwit van heftig luchtafweer. Op dat moment greep de Amerikaan Thomas in. Hij vloog de gevarenzone in en wist door het afwerpen van vuurbollen de aandacht van de luchtbatterijen af te leiden. Dat gaf de Nederlander de gelegenheid om alsnog zijn aanval af te maken en een vijandelijke jager op de grond uit te schakelen. De twee piloten wisten uiteindelijk samen vier toestellen te vernietigen.