1. Intellectuele atheïsten en agnosten

Deze hoogopgeleide ontkenners van het godsbestaan zien zichzelf als intellectueel te ver ontwikkeld om nog in een God te geloven. Zij kijken met een zeker dedain neer op het „onontwikkelde deel der natie” dat niet nadenkt en dus nog wel gelooft. Door rationele beschouwingen en in discussies proberen ze anderen te overtuigen van de dwaasheid van het geloof in een god of bovennatuurlijke macht. Deze groep neemt graag deel aan publieke debatten en aan discussiefora op internet; waarbij het hun nog meer gaat om een goed debat dan om de concrete afbraak van godsdienstige invloed.

2. Activisten

De activistische atheïsten zijn maatschappelijk actief. Zij hebben er niet genoeg aan ‘simpel’ ongelovig te zijn, maar zijn bezet met een zekere zendingsdrang. Zij spannen zich in om de christelijke of godsdienstige waarden te elimineren. Daarom zetten ze zich in voor zaken als de legalisering van het homohuwelijk, feminisme, milieukwesties enzovoort. Daarnaast organiseren ze acties, zoals demonstraties en proefprocessen om erkenning voor de atheïstische gedachte te krijgen. Deze activisten zijn felle bestrijders van het geloof en schuwen soms onorthodoxe acties niet.

3. Zoekende agnosten

Kenmerkend voor zoekende agnosten is dat ze op grond van hun filosofische overwegingen de mogelijkheid van het godsbestaan niet volledig willen uitsluiten. Ze voelen zich het meest comfortabel bij het feit dat het gods­bestaan een open vraag is waarop ze geen antwoord behoeven te geven. Deze agnosten erkennen dat wetenschap en menselijk verstand begrensd zijn. Daarom willen ze niet keihard stellen dat er geen god is. Elke redenering die het bewijs daarvoor zou kunnen opleveren, willen ze doordenken. Maar zolang het sluitende bewijs ontbreekt, geloven ze niet. Zoekende agnosten zijn niet agressief in het debat over de vraag naar het godsbestaan. Ze hebben geen fel ideologisch standpunt en tonen zich verdraagzaam.

4. Antitheïsten

Antitheïsten ontkennen niet alleen het godsbestaan, maar willen het geloof ook actief bestrijden. Met name het ”nieuwe atheïsme” van mannen als Dawkins en Hitchens moet hiertoe worden gerekend. Hun tactiek is vaak het geloof belachelijk te maken. Dawkins noemt de God van het Oude Testament bijvoorbeeld „een onhebbelijke en wraakzuchtige controlfreak.” Hun doel is door woord en geschrift mensen „te 
bevrijden” van hun godsgeloof. Wie nog in God gelooft, is in hun ogen achterlijk, belachelijk en past niet meer in deze moderne tijd.

5. Nontheïsten

Hoewel de groep van de non­theïsten de typering niet graag zal overnemen, is hij het best aan te duiden als onverschilligen. Feitelijk zijn ze niet geïnteresseerd in de vraag of God bestaat. Ze mengen zich niet in debatten en zijn ook moeilijk bereikbaar voor gelovigen die hen willen overtuigen. Diepe apathie is het meest karakteristiek voor deze groep. Religie speelt op geen enkele wijze een rol in hun leven. Ze zijn evenmin geïnteresseerd in een atheïstische campagne.

6. Rituele atheïsten of agnosten

Hoewel rituele atheïsten of agnosten niet in God geloven, vinden zij het desondanks boeiend en cultureel vormend om van tijd tot tijd een godsdienstige ceremonie bij te wonen. Bovendien zijn ze bereid gedachten aan religies te ontlenen die bruikbaar of inspirerend zijn voor hun dagelijks functioneren. Zij wensen echter niet gezien te worden als gelovig. De gedachte van een persoonlijke God wijzen zij met overtuiging af.

Dit is het slot in een tweeluik over de opkomst van het atheïsme in de VS. Zaterdag verscheen deel 1.