De redding van banken in landen zoals Spanje, Italië en Portugal gaat ons in Europa veel geld kosten. Het zal namelijk niet blijven bij de extra kapitaalbehoefte in Griekenland volgend jaar of de hulpvraag uit Slovenië die binnen enkele maanden wordt verwacht.

Op de balansen van banken in bijvoorbeeld Spanje staan veel leningen (vooral vastgoed) die minder waard zijn geworden dan de waarde die officieel op de balans staat. Een aantal banken zal failliet gaan, en veel banken staan voor het afschrijven van miljarden aan slechte leningen en het aantrekken van extra kapitaal voor een evenwichtiger balans.

In alle gevallen komt er een rekening. Of dit nu gebeurt via de Europese Centrale Bank die geld bijdrukt met inflatie als gevolg, het op Europees niveau uitzetten van nieuwe gezamenlijke schuld via zogenoemde euro-obligaties of via de bankenunie waarvoor de voorbereidingen in volle gang zijn.

Zorg

De bankenunie vervult ons echter met de nodige zorg. Voordat de banken in de bankenunie opgaan, moeten de lidstaten eerst de banken herkapitaliseren, zo is de veronderstelling. Daarmee wordt vermeden dat de rijke landen betalen voor zwakke banken in Zuid-Europese landen. Het probleem is echter dat de zwakke landen het geld niet hebben voor de herkapitalisatie. Het gevaar is groot dat de bankenunie toch zwakke banken zal omvatten die vervolgens extra geld nodig hebben. De aanpak van de slechte leningen voorafgaand aan de inwerkingtreding van de bankenunie is dus niet gegarandeerd.

De kosten voor herkapitalisatie zijn onbekend, zo schreef prof. Bas Jacobs dit voorjaar. Navraag leerde deze week dat andere economen er evenmin zicht op hebben. De bankenunie vormgeven zonder te weten hoe hoog de rekening is, wordt een hachelijk avontuur. Waar is het einde? En wat krijgen we ervoor terug? Welke harde inspanningsverplichting is er voor de landen en banken die hulp krijgen?

Het doet denken aan een autoverkoper die niet kan zeggen hoe de auto eruitziet en hoeveel de auto moet kosten, maar wel wil dat je vandaag beslist over de koop. De eurofractie SGP vraagt Dijsselbloem vandaag dan ook om meer inzicht in de kosten.

Keuzes

De bankenunie staat overigens niet op zichzelf. Die gaat gepaard met drie andere voorstellen: een begrotingsunie, een economische unie en een politieke unie. Grosso modo komt het neer op meer invloed van de Europese Unie op de nationale begroting en het economisch en sociaal beleid. Daarnaast politieke integratie met een sterke rol voor het Europees Parlement.

Deze beleidsvoornemens lossen echter de achterliggende problemen van de eurozone niet op: de eurozone bestaat uit landen die te ongelijksoortig zijn. Portugal zal niet een soort Finland worden. Landen moeten hun economie hervormen, maar structurele hervormingen zullen het verschil in concurrentiekracht niet in één of twee jaar kunnen verhelpen. Het is ook onwenselijk dat de EU zo veel invloed op het nationale beleid krijgt.

De lidstaten zijn verantwoordelijk, vooral de nationale parlementen. Die moeten, zo vinden wij, beslissen over sociaal beleid, economisch beleid, begrotingsbeleid. En dus ook over de fundamentele keuzes die voorliggen ten aanzien van de koers van de eurozone.

Ook de zwakke landen die nu hulp krijgen, moeten de structurele hervormingen niet doorvoeren omdat Brussel het wil, maar omdat de nationale parlementen hiervoor kiezen. Als een land in de eurozone wil blijven moet het de criteria naleven voor het jaarlijkse begrotingstekort en de staatsschuld en effectief werken aan de concurrentiekracht. Wil het land dit niet en blijft het herhaaldelijk in gebreke, dan treedt het land wat ons betreft uit de eurozone. Het moet dan een Europees hulpplan krijgen om deze moeilijke fase te overbruggen.

Cruciale fase

Met de invoering van de bankenunie in 2014 voor de deur is deze fase cruciaal om de voorliggende keuzes eerlijk te bespreken. Het zal in alle gevallen geld kosten, maar laten we de cijfers op tafel krijgen. Geen blanco cheque geven, maar afspreken hoe de rekening in Europa wordt verdeeld.

Laten we vooral niet kiezen voor de risicovolle en onwenselijke route van een steeds sterkere EU waarbij de vrijheid van de lidstaten om zelfstandig beleid te voeren in het gedrang komt. Zo’n traject voert de Unie in een financieel moeras! Daar hebben wij de burgers bepaald niet voor over.

De auteurs zijn respectievelijk lid en medewerker van de eurofractie SGP. Ze hebben Dijsselbloem donderdag over dit onderwerp bevraagd in het Europees Parlement.