De dag is volgens de organisatoren, zo’n twintig predikanten, enerzijds bedoeld om de tijd waarin protestanten werden vervolgd en in het geheim moesten samenkomen, te gedenken. Anderzijds is het „een feestelijke bijeenkomst waarop protestanten uit alle windstreken elkaar onder het Woord ontmoeten.”

Thema van de bijeenkomst is ”Protestanten vieren feest in de woestijn”. De woestijn komt van de vergelijking met de lotgevallen van de Israëlieten bij hun omzwervingen door de Sinaï. In het diepste geheim hielden de hugenoten tijdens de vervolgingen in de zeventiende en de achttiende eeuw hun hagenpreken in het ontoegankelijke gebergte van de Cevennen, dat was hun woestijn.

Voorganger in de ochtenddienst is ds. Anne-Marie Feillens, predikante van drie protestante gemeenten in Orthez en omgeving. ’s Middags zijn er bijdragen van historica Séverine Pacteau de Luze, socioloog Sébastien Fath en ds. Claude Baty, voorzitter van de Vereniging van Protestantse Kerken in Frankrijk.

Al sinds 1911 ontmoeten de Franse protestanten elkaar jaarlijks in de Cevennen. In dat jaar werd in het gehucht Mas Soubeyran het Musée du Désert geopend, een museum over de strijd van de hugenoten en de camisards. Bij de opening werd een assemblee gehouden, een vergadering, in de bossen achter het museum. Op dezelfde manier als de hugenoten ooit in het geheim samenkwamen, compleet met een opklapbare kansel.

Sinds die tijd vindt de vergadering jaarlijks plaats op de eerste zondag van september bij het Musée du Désert. Dan stromen van heinde en verre, uit heel Frankrijk, maar ook uit Zwitserland, Zuid-Afrika en Nederland, tot wel 15.000 nazaten van de hugenoten toe. Ze luisteren –in de openlucht– naar toespraken, zingen psalmen en gezangen en vieren het heilig avondmaal. Kerken in de wijde omtrek blijven die dag gesloten.

>>museedudesert.com

Protestantisme in Frankrijk

Als de Franse koning Lodewijk XIV in 1685 het Edict van Nantes herroept, breekt een meedogenloze vervolging van de hugenoten los. Protestantse kerkdiensten en godsdienstlessen worden verboden, predikanten moeten binnen twee weken het land verlaten. De gewone gemeenteleden is dit juist niet toegestaan. Desondanks vluchten er meer dan 300.000 naar het buitenland.

De achterblijvers moeten hun geloof in het diepste geheim praktiseren. Tussen 1688 en 1715 komen in de Cevennen de hugenoten in verzet tegen het koninklijke gezag. De strijders herkennen elkaar tijdens hun tochten aan hun witte hemden en worden daarom camisards genoemd (camisa is in het Zuid-Franse Occitaans het woord voor hemd).

Zo’n 1500 tot 2000 camisards, meest eenvoudige boeren, nemen het onder leiding van Pierre Laporte (bijgenaamd Roland) en Jean Cavalier op tegen de overmacht van goed bewapende en getrainde regeringssoldaten van koning Lodewijk XIV. Doordat de beide aanvoerders onderling verdeeld raken, gaat het in 1704 mis. Cavalier zoekt na onderhandelingen met de maarschalk van Villars een veilig heenkomen in het buitenland. Laporte wordt gedood.

Nadat de opstand is onderdrukt, worden de protestanten nog meer dan voorheen opgejaagd. Deze ‘woestijnperiode’ duurt tot 1787, het jaar waarin Lodewijk XVI door middel van het Edict van Tolerantie de protestanten hun burgerlijke rechten teruggeeft. De protestantse kerken worden pas in 1802 erkend. Sinds 1905 kent Frankrijk een strikte scheiding van kerk en staat.

Tegenwoordig zijn de protestanten in Frankrijk nog steeds een kleine minderheid. In Frankrijk wonen er circa 1,4 miljoen, ongeveer 2 procent van de bevolking. Van hen behoren er ongeveer 1,1 miljoen tot de kerken van de Evangelische Federatie van Frankrijk (FEF) en de Protestantse Federatie van Frankrijk (FPF). Bij deze koepelorganisaties zijn 690 lutherse en gereformeerde kerken en 2100 evangelische gemeenschappen aangesloten.

De Evangelisch-Lutherse Kerk van Frankrijk en de Gereformeerde Kerk van Frankrijk (Eglise Réformée de France) –de grootste protestantse denominatie in het land– gingen eerder dit jaar verder als één kerk: de Verenigde Protestantse Kerk van Frankrijk. Zij tellen samen zo’n 350.000 leden.

De protestantse kerken zijn ongelijk verdeeld over de verschillende Franse regio’s. Er wonen naar verhouding veel protestanten in de Elzas, dat lange tijd Duits grondgebied was, en in de Languedoc (Cevennen). Het protestantisme concentreert zich ook in de grote steden.