Het fenomeen Wereldjongerendagen gaat terug op het ”Heilig Jaar van de Verlossing” in 1984. Paus Johannes Paulus II nodigde jongeren wereldwijd uit om samen met hem palmzondag te vieren in Rome. Ruim 300.000 jongeren gaven gehoor aan deze oproep. Toen één jaar later de Verenigde Naties 1985 uitriepen tot ”Internationaal Jaar van de Jeugd”, werd de uitnodiging herhaald. Opnieuw kwamen jongeren massaal naar Rome.

Het succes van deze twee ontmoetingen leidde tot de instelling van de officiële Wereldjongerendagen. Deze werden in 1986 voor de eerste keer op een kleinschalig en lokaal niveau georganiseerd. De eerste wereldwijde bijeenkomst vond plaats in 1987, in Buenos Aires. De laatste jaren zijn ze gehouden in Toronto, Keulen, Sydney en Madrid.

Paus Franciscus vertrok maandag naar Brazilië. Hij zal er ongetwijfeld in slagen om zijn toch al sterke gezag in Latijns-Amerika te verstevigen. Donderdag wordt de paus officieel welkom geheten op het strand Copacabana. Zondag is de afsluitende eucharistieviering.

Franciscus laat zich niet zo expliciet uit over rooms-katholieke overtuigingen. Zijn Mariadevotie staat echter buiten kijf en die wil hij deze week ook uitbuiten. Maandag bracht de paus een bezoek aan de Romeinse grootbasiliek Santa Maria Maggiore om de „Moeder Gods” om bescherming te vragen voor zijn reis. Bij het Maria-altaar bad de kerkleider een halfuur lang in stilte om er vervolgens een krans te leggen en een kaars met het logo van de Wereldjongerendagen erop te branden. Woensdag zal de paus in het Braziliaanse Mariaoord Aparecida een enorm standbeeld van volksheilige Frei Galvao zegenen.

De jongerendagen laten zien hoe jongeren wars van instituten elkaar opzoeken, zoals bijvoorbeeld ook blijkt uit de even succesvolle internationale Taizé-ontmoetingen. Het past in de cultuur van vloeiende vormen van religiositeit waar niet kerk en dogma de dienst uitmaken, maar bijeenkomsten op grond van gedeelde interesses. Men kan zich, zoals de progressieve rooms-katholieke theoloog Hans Küng doet, denigrerend over de Wereldjongerendagen uitlaten –zijns inziens een poging van de kerk jongeren voor haar orthodoxe karretje te spannen–, ondertussen slaagt Rome er wel in om in te spelen op reële behoeften van jongeren. Het succes van de WJD dwingt protestanten ertoe zich de vraag te stellen of zij daar wel voldoende oog voor hebben.

RK-Kerk Brazilië verliest veel terrein aan pinksterkerken

Brazilië is nog steeds het grootste rooms-katholieke land ter wereld, maar verliest steeds meer leden ten gunste van de protestantse en vooral de pinksterkerken.

Van de 192 miljoen Brazilianen zijn er rond de 123 miljoen rooms-katholiek. Het percentage rooms-katholieken is sinds 1970 gedaald van 92 tot 65 procent. In dezelfde periode steeg het aandeel protestanten van 5 naar 22 procent. Vooral de pinksterkerken en neopentecostale bewegingen zijn sterk gegroeid, van 6 procent in 1991 tot 13 procent in 2010. Hun aanhang is het grootst in de sloppenwijken. De Rooms-Katholieke Kerk ziet met bezorgdheid de opkomst van de pinksterkerken aan. Ze ziet ze als sekten met soms „maffiose” trekken.

In Rio is aflaat via Twitter verkrijgbaar

Aflaten waren er niet alleen in de tijd van Luther; ze zijn ook in deze tijd nog volop verkrijgbaar. Tijdens de Wereldjongerendagen in Rio de Janeiro kunnen jongeren via Twitter een aflaat krijgen en zo „van hun zonden afraken.”

Een aflaat (”indulgentia” in het Latijn) is volgens de Rooms-Katholieke Kerk de kwijtschelding voor God van tijdelijke straffen (penitentie) voor zonden die, wat de schuld betreft, reeds vergeven werden. De zonde is al in de biecht beleden en vergeven, maar moet nog geboet worden. De kwijtschelding kan plaatsvinden door de lengte van de boetetijd in te korten. De aflaat is gedeeltelijk of vol, naargelang hij iemand geheel of gedeeltelijk verlost van de tijdelijke straffen die voor de zonde verschuldigd zijn.

Ter gelegenheid van de Wereldjongerendagen in 2005 in Keulen vaardigde het Vaticaan een decreet uit waarin werd aangekondigd dat de deelnemers aan de Wereldjongerendagen een aflaat konden krijgen als ze zouden deelnemen aan de biecht, de communie zouden ontvangen en een gebed zouden bidden voor de paus.

In Rio de Janeiro kunnen de aanwezige jongeren deze week een volle aflaat krijgen. Ook mensen die de dagen volgen via de televisie of via sociale media als Twitter kunnen er echter een ontvangen. „Laat het meteen duidelijk zijn dat dit niet mechanisch is, dat je alleen maar iets aan hoeft te klikken op internet voor de aflaat”, benadrukte Claudio Maria Celli hierbij in de krant Corriere della Sera. „Het gaat erom dat de tweets van de paus in Brazilië en de foto’s van de Wereldjongerendagen authentieke, spirituele vruchten afwerpen in onze harten.”

„Op deze manier kunnen zelfs jongeren die heel erg ver van Brazilië wonen door video’s te bekijken of korte berichten te lezen het gevoel krijgen dat ze echt onderdeel zijn van het evenement”, vervolgde hij. „Zo krijgen ook zij het cadeau dat de aflaat is.”