Grote internationale bedrijven in de grondstoffensector als Pluspetrol, Trafigura en Barrick Gold hebben, veelal om belastingtechnische redenen, dochterondernemingen in Nederland. SOMO heeft onderzoek gedaan naar acht van deze concerns. Bij al die bedrijven is in de ogen van de onderzoekers een verband te leggen met ernstige mensenrechtenschendingen in het buitenland, variërend van milieuvervuiling die de gezondheid van de lokale gemeenschappen aantast, tot geweld van milities, moord en ontheemding.

Volgens SOMO ziet de Nederlandse overheid het aanpakken van deze praktijken te veel als een vrijblijvende kwestie. Goed toezicht ontbreekt en er worden nauwelijks effectieve regels opgelegd aan de mensenrechtschenders. „Helaas blijven effectieve maatregelen achterwege; vrijwilligheid en eigen verantwoordelijkheid staan centraal. Ook in de recente beleidsbrief ‘Respect en recht voor ieder mens’ benadrukt het kabinet vooral het belang van zelfregulering door de bedrijven.”

SOMO wijst er daarnaast op dat de multinationals zich ook schuldig maken aan belastingontwijking via een brievenbus in Nederland. „Overheden die internationale belastingontwijking aanmoedigen, verhinderen andere overheden (waar de belasting wordt ontweken) gebruik te maken van de maximaal beschikbare middelen om de mensenrechten van hun burgers te realiseren”, vinden de onderzoekers.