Om de toenemende aantallen bezoekers op een goede manier op te vangen en de collectie beter te kunnen presenteren, bedacht de directie van het Mauritshuis een ambitieus plan. Aan de overkant van de Korte Vijverberg was het monumentale, vroegtwintigste-eeuwse pand van Sociëteit De Witte beschikbaar gekomen. Via een ondergrondse foyer, een beetje à la het Louvre in Parijs, zou een verbinding tussen de beide gebouwen kunnen worden gemaakt om een groter museum te realiseren.

Aldus geschiedde. Maar het was geen eenvoudige opgave om die ondergrondse verbinding tot te stand te brengen. Er waren verschillende omstandigheden die uitvoering van het project lastig maakten. De nabijheid van het Binnenhof, bijvoorbeeld: het Torentje van de minister-president staat pal naast het Mauritshuis. En af en toe passeert de gouden koets op weg naar de Ridderzaal. Boven­dien wordt het museum deels omringd door water, wat voor een bouwput niet echt handig is. Daar komt nog bij dat de verbindende foyer zich moest uitstrekken tot ónder het Mauritshuis en tot ónder de sociëteit. Kortom, het was puzzelen op een postzegel.

Risico’s

Volgens zakelijk directeur Victor Moussault van het Mauritshuis liggen de renovatie en uitbreiding op schema. De ruwbouw wordt eind deze maand opgeleverd. Hij erkent dat aan bouwen in een stad altijd meer risico’s zijn verbonden. „We zitten naast het parlement, de premier is letterlijk onze buurman. Als er dan iets mis gaat, zijn de gevolgen groot.” Zo was alleen het omleggen van de kabels en leidingen al een uitdaging. „Die lopen onder de Korte Vijverberg door, wat wel het dichtst bekabelde gebied van Nederland wordt genoemd. Dat is ook wel logisch met het parlement en de ministeries hier.” Tijdens de ondergrondse werkzaamheden zijn dan ook voortdurend metingen verricht om te kijken of er geen verzakkingen optraden.

Maar de klus is geklaard; het meest risicovolle deel van de verbouwing is achter de rug, zodat er nu begonnen kan worden aan de afwerking. De buitenkant van het Mauritshuis krijgt een schilderbeurt; de oorspronkelijke kleuren van het gebouw keren terug. Ook worden alle ramen vervangen, met de originele indeling van vier ruiten per raam. Een ingewikkelde klus, omdat het binnenklimaat stabiel moet blijven om de historische beschildering niet aan te tasten. De oude ramen kunnen pas weg als de nieuwe zijn geplaatst.

Andere ingang

De bezoekers komen vanaf medio volgend jaar niet meer binnen via de onopvallende dienstingang aan de Korte Vijverberg. Via het grote hek rond het voorplein kunnen ze straks in een glazen ronde lift naar de (vrij toegankelijke) foyer, om van daaruit het vernieuwde museum binnen te gaan. Het onder­grondse vloeroppervlak is 725 vierkante meter groot.

In het pand van Sociëteit De Witte komen een educatieruimte, een auditorium en een tentoonstellingsruimte. Ook worden hier de vernieuwde museumwinkel, een museumcafé en de kantoren ondergebracht.

Moussault rekent na de opening op ongeveer een kwart meer bezoekers dan voorheen, toen de 
teller op zo’n 250.000 per jaar stond. Ook wil het museum plek bieden aan evenementen. De 
totale kosten van de renovatiewerkzaamheden bedragen zo’n 
22 miljoen euro. Maar daarvoor krijgt Nederland wel een top­museum terug.

Stadspaleis

Het Mauritshuis in Den Haag werd halverwege de 17e eeuw gebouwd door Jacob van Campen en Pieter Post als stadspaleis voor graaf Johan Maurits van Nassau Siegen. In 1822 werd de koninklijke kunstcollectie hier ondergebracht en sindsdien functioneert het gebouw als museum.

Tot de wereldberoemde collectie behoren schilderijen als Rembrandts ”De anatomische les”, Vermeers ”Meisje met de parel” en ”De stier” van Paulus Potter. Tijdens de verbouwing is een groot deel van de collectie te zien in het Gemeentemuseum Den Haag. De rest is uitgeleend aan andere musea in binnen- en buitenland.

Het Mauritshuis is een van de eerste en meest perfecte voorbeelden van het Hollands classicisme. Kenmerkend is de toepassing van elementen uit 
de antieke architectuur, zoals pilasters, Ionische 
kapitelen, kroonlijsten en frontons. De indeling van het interieur is strikt symmetrisch. Omdat het gebouw helemaal vrijstaat, kon Van Campen het classicistische ideaal driedimensionaal realiseren. 
De vier zijden zijn voorzien van grote pilasters die twee verdiepingen beslaan, van basement tot dakrand. Ze geven het gebouw een monumentale allure en zorgen ervoor dat het iets weg heeft van een Romeinse tempel.