Waterschap Hollandse Delta is deze zomer druk bezig met het verwijderen van de waterwaaier uit singels in Barendrecht en Ridder­kerk.

De gemeente Houten en Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden ontdoen vijvers en sloten op het bedrijventerrein Rondeel en in aangrenzende woonwijken in Houten van ongelijkbladig vederkruid.

Door exotische planten groeien watergangen dicht en kan wateroverlast het gevolg zijn. Dijken en kades kunnen verzwakken doordat uitheemse planten de dijkbegroeiing aantasten. Daarnaast kunnen de plaagplanten slecht zijn voor de waterkwaliteit of het aantal soorten dieren en planten in de omgeving, de zogenoemde biodiversiteit. De planten hinderen soms ook recreanten op het water; boten lopen bijvoorbeeld vast doordat stengels of bladeren in de schroef terechtkomen.

„Veel exotische, vaak tropische plantensoorten groeien in ons klimaat veel sneller dan onze inheemse soorten. Daardoor kunnen ze onze sloten en singels overwoekeren”, legt medewerker Henk van der Kaa in een informatiefolder van Hollandse Delta uit. „De exotische planten verstoren door hun snellere groei het natuurlijke evenwicht in het water. Ze gebruiken alle zuurstof en verstikken de rest van de planten en ander waterleven.”

De exotische planten worden in tuincentra verkocht. Soms zetten particulieren ze uit aan de waterkant, onbewust van de gevaren van het woekeren, soms worden ze in beken en sloten gegooid als tuinbezitters ze verwijderen. „Als mensen de tuinvijver of het aquarium in de huiskamer anders willen inrichten, moeten ze de oude waterplanten in de groencontainer gooien en beslist niet in sloot of singel”, aldus Van der Kaa.

„Bestrijding van woekeraars als de Japanse duizendknoop en de grote waternavel kost Waterschap Vallei en Veluwe jaarlijks ruim 75.000 euro”, zeggen de heem­raden –een soort dagelijks-bestuursleden van het waterschap– Jan Verhoef en Dick Veldhuizen. „Als we niet uitkijken, gaat het ieder jaar meer kosten.”

De heemraden hebben daarom tuinbezitters in hun werkgebied 
–van Hattem tot Wageningen, van Deventer tot Eemnes– opgeroepen geen exotische planten in de vrije natuur te verspreiden.

„Het beste is eigenlijk dat mensen alleen planten voor tuin en vijver kopen die van nature in ons land voorkomen”, zegt Verhoef. „Maar als ze er toch voor kiezen, is het belangrijk dat resten bij het groenafval komen, en niet in het oppervlaktewater of op de dijk. Exoten als de Japanse duizendknoop zijn een bedreiging voor de stevigheid van de dijk, omdat de plant het gras verdrijft. En de grote waternavel lijkt een onschuldig plantje, maar hij woekert zo dat hij de waterafvoer belemmert.”

Overlast veroorzaken volgens Verhoef en Veldhuizen overigens niet alleen plaagplanten. „Er komen ook vissen en schildpadden vanuit een tuinvijver of een 
aquarium in de sloot terecht, terwijl die beter naar de dierenwinkel terug­gebracht kunnen worden.”

Waterschap Vallei en Veluwe bestrijdt exoten onder meer door een gedeelte van een dijk af te graven waar de Japanse duizendknoop of de reuzenberenklauw voorkomt. Verhoef: „Handmatige verwijdering is regel. Chemische en biologische bestrijdings­middelen worden alleen bij zeer hoge uitzondering en na advies van een ecoloog ingezet.”

De landelijke Unie van Waterschappen schat dat bestrijding van exotische waterplanten de waterschappen jaarlijks 2 tot 3 miljoen euro kost. „Maar zo voorkomen ze wel schade aan de watersystemen die nog veel meer zou kosten”, aldus een woordvoerder.

Samen met het bedrijfsleven en de landelijke overheid hebben de waterschappen een zogeheten convenant waterplanten ondertekend. Daarin is vastgelegd dat enkele uitheemse aquarium- of vijverplanten (op termijn) niet meer worden verkocht aan consumenten.

Bij andere planten wordt een folder verstrekt waarin wordt gewezen op de mogelijke risico’s.