Orgelmuziek van Hindemith herleeft in Haagse Kloosterkerk
Het is een halve eeuw geleden dat de Duitse musicus Paul Hindemith (1895-1963) overleed. Zijn muziek voor orgel, koor of orkest staat in Nederland maar weinig op de lessenaar. Organist Geerten van de Wetering doet met zijn concertserie ”Hindemith Herleeft!” een poging daar verandering in te brengen.
Van de Wetering (1985), sinds begin 2012 organist van de Haagse Kloosterkerk, maakte tijdens zijn orgelstudie kennis met Hindemiths muziek en theoretisch werk. „Die muziek sprak me aan; sindsdien heb ik er altijd belangstelling voor gehad.” Hij noemt de heldere schrijfwijze, de goed opgebouwde vormen, de aandacht voor melodische lijnen en de eigen harmonische taal. „Dat maakt deze eigentijdse muziek toegankelijk. Ze is niet abstract, maar in een vriendelijk idioom geschreven; je hoort melodieën en thema’s terugkomen. Heel anders dan de muziek van een tijdgenoot als Arnold Schönberg.”
Van de Wetering rekent Hindemith tot de grootste componisten van de 20e eeuw. Waarom hij in ons land dan toch tamelijk onbekend is? „De 20e-eeuwse muziek is sowieso meestal niet in trek. Hindemith wordt ook vaak in de neobarokke hoek gezet, met alle vooroordelen. Zijn muziek is echter meer. Ik zie zeker invloeden uit de neobarok, maar Hindemith is bijvoorbeeld niet te vergelijken met iemand als Hugo Distler. Hindemiths muziek staat nog meer in de romantische traditie, maar is ook qua harmonie en vormenbouw rijker en creatiever.”
In een serie orgelconcerten –de eerste was al op 15 juni, de tweede en derde volgen in september en november– voert Van de Wetering op het Marcussenorgel in de Kloosterkerk Hindemiths complete orgeloeuvre uit. „Dat is niet zo groot: hij schreef drie sonates voor orgel en Zwei Stücke. De orgelsonates zijn onderdeel van een grote serie sonates voor allerlei instrumenten. Ze zijn geschreven in de periode dat hij op de top van zijn componeerkunst was, tussen 1937 en 1940. Hindemith schreef ook twee werken voor orgel en orkest, waarvan ik er in november één uitvoer. Tot slot speel ik nog transcripties voor orgel van pianomuziek.”
Hindemiths orgelmuziek heeft een heel eigen stijl, zegt Van de Wetering. „Soms roept het herinneringen op aan Max Reger, een groot voorbeeld voor Hindemith. Tegelijk ontwikkelde Hindemith een heel eigen, nieuw gedachtegoed over harmonie, waarbij de spanning en ontspanning van harmonische progressies centraal staat. Daarbij koos hij duidelijk een andere richting dan de atonaliteit van Schönberg. Bij Hindemith blijft de harmonie altijd aanwezig.”
Het orgel van Kloosterkerk uit 1966 leent zich volgens Van de Wetering uitstekend voor deze muziek. „Maar er zijn veel Hollandse orgels waarop Hindemith goed zou klinken. Als het instrument maar voldoende mogelijkheden heeft om verschillende klankkleuren te maken en voldoende heldere stemmen bezit.”
Meer informatie: www.geertenvandewetering.nl