Gezondheidswetenschapper Arjet Borger (1982) is ervan overtuigd dat het erg belangrijk is om te praten over seksualiteit, temeer vanwege de te eenzijdige gerichtheid in de samenleving op lichamelijkheid, lust, opwinding, genot. Omdat seks veel meer is dan dat en jongeren dit vaak niet weten, schreef ze voor opvoeders het boek ”In gesprek over seks”.

Borger lanceerde begin 2010 haar website vrijeliefde.nl. Een jaar later verscheen haar eerste kinderboek over Saar en Jop en in 2012 kwam daar het vervolg op: ”Saar en Jop praten over seksualiteit”.

In ”In gesprek over seks” staan geen praktische voorbeeldengesprekken. Ook gaat de auteur niet in op de gebrokenheid in deze wereld juist op het terrein van de seksualiteit en op de afhankelijkheid van God om tegen de zonde te strijden. Wel biedt het boek veel inzichten en adviezen die het lezen meer dan waard zijn en die handvatten bieden voor het aangaan van een gesprek over dit onderwerp.

Voorbeeldfunctie

Borger begint met de betekenis die seksualiteit voor de ouder heeft. Vervolgens gaat ze in op seksualiteit in relatie tot de kinderjaren en de tienertijd. Volgens haar is in de kinderjaren vooral de relationele vorming belangrijk. Kinderen hebben positieve ervaringen met intimiteit nodig om zich als persoon te kunnen ontwikkelen en relaties te leren aangaan. Ouders hebben hierbij een belangrijke voorbeeldfunctie.

Als het gaat om seksuele voorlichting vindt de auteur het belangrijk dat het tempo van het kind wordt gevolgd en er pas informatie wordt gegeven als het kind zelf vragen stelt. Ze wil ook niet meer uitleggen dan nodig is. Het wordt niet duidelijk waar deze terughoudendheid vandaan komt. Waarom zou een opvoeder niet meer vertellen als er een goede gelegenheid is? En zou het juist niet goed zijn om het initiatief tot gesprek te nemen als kinderen zelf geen vragen stellen?

Borger geeft nuttige informatie over de ontwikkelingsfasen van een kind in de tienerjaren, zodat ouders meer te weten komen over groepsdruk, verliefdheid en relaties. Belangrijk is dat jongeren zich bewuster worden van de gevolgen van hun gedrag. Want helaas is het op seksueel gebied anders dan op veel andere terreinen waar je vaak van fouten kunt leren. Negatieve ervaringen kunnen doorwerken in de seksuele gezondheid op latere leeftijd en kunnen onherstelbare beschadigen toebrengen.

Waarom er dan toch zo veel negatieve ervaringen zijn? Borger is nuchter en erkent dat seks gewoon plezierig is en dat jongeren dus zeker naar seksualiteit kunnen verlangen, ook als er geen sprake is van liefde of van een relatie. Juist daarom is het goed dat jongeren ook weten dat seksualiteit kwetsbaar is en dat ze in hun seksuele gevoelens gekwetst kunnen worden. En dat het daarom zo belangrijk is dat ze zich veilig voelen, omdat seks niet zomaar iets is.

Verstandig

Wellicht is de boodschap van dit boek het beste samen te vatten met: vertel niet in de eerste plaats wat goed of fout is, maar vooral wat verstándig is. Onderzoeken wijzen uit dat seks het beste tot zijn recht komt in een relatie van liefde en trouw. Het is belangrijk dat jongeren informatie krijgen over relaties, over de binding die er ontstaat als er seks is. En dat als seksualiteit en liefde eenmaal losgekoppeld zijn, seks moeilijk te zien is als middel om liefde te versterken. Als je met seks je eigen verlangens bevredigt in plaats van jezelf te geven aan een ander, vernietig je eigenhandig het mechanisme dat twee mensen te verbindt.

Borger gaat ervan uit dat kennis weerbaar maakt. Informatie is nodig om verstandige keuzes te maken. Ze dringt erop aan om door te geven, zowel vanuit de Bijbel als vanuit andere bronnen, dat liefde, trouw en toewijding de enige gezonde context zijn voor een seksuele relatie. Als jongeren dan kritisch worden ten aanzien van het geloof –en dat gebeurt vaak in de tienerjaren– hebben ze in ieder geval die buitenbijbelse informatie nog die hen hopelijk behoedt voor onverstandige beslissingen.

De auteur moedigt aan tot gesprek, maar legt de lat niet te hoog. Het is volgens haar niet nodig dat ouders uitgebreid met hun kinderen over seksualiteit praten, het helpt al om af en toe een opmerking te droppen en het vooral dicht bij jezelf te houden, namelijk hoe je dingen als ouder hebt ervaren. Het kan jongeren opluchten als ze horen dat hun ouders ook zelf hun weg moesten zoeken. Jongeren kunnen veel aan de gesprekken over seksualiteit met ouders hebben, maar zullen dit waarschijnlijk niet laten merken omdat dit niet bij hun leeftijdsfase past. Goed om dit in het achterhoofd te houden als er weinig reactie komt.

Winst

Met dit boek krijgen opvoeders veel in handen om over na te denken en het gesprek met jongeren open te houden, juist door buitenbijbelse informatie te gebruiken. Het is winst dat Borger dit boek schrijft voor christelijk Nederland. Hopelijk wapent het jongeren om zuiver met seksualiteit om te gaan in een leeftijdsfase waarin ze in veel gevallen losser tegenover het de christelijke levensbeschouwing staan.

Boekgegevens

”In gesprek over seks. Een nieuwe kijk op gezonde seksualiteit”, Arjet Borger; uitg. Ark Media, Amsterdam, 2013; ISBN 978 90 3380 019 1; 159 blz., € 17,95.