De drie Samen op Weg-kerken moeten hun quota per 1 januari 2004 aanpassen aan een uniforme regeling. Vanuit een flink aantal plaatselijke kerken binnen de Gereformeerde Kerken in Nederland (GKN) zijn er bezwaren ingebracht. Zij vrezen een te grote belasting van de meer offervaardige gemeenten. Vooral kleinere gemeenten, met een maximum van 600 leden, zouden in de knel komen.

Voor sommige kerken is de zwaardere financiële last een reden om zich tegen de voorgenomen kerkfusie uit te spreken, hoewel de nieuwe regeling daar formeel los van staat. De synode besprak een bezwaarschrift van 23 kerken tegen de nieuwe regeling. Het cijfermateriaal dat een synodecommissie aanvoerde om de bezwaren te ontkrachten, bleek echter dermate ondeugdelijk dat de behandeling tot een later tijdstip werd opgeschort. Het is onduidelijk of de regeling daardoor wel op 1 januari van kracht wordt.

Binnen de GKN worden momenteel de quota omgeslagen op grond van de ledentallen. Hoe groter de kerk, des te hoger de afdracht van quota. Vanaf volgend jaar wil men de hoogte van de quota vaststellen op grond van de inkomsten van de desbetreffende gemeente. Daarnaast komt er een heffing (voor de solidariteitskas en het diaconale quotum) per belijdend lid. Als indicatie voor de quotaheffing gaat het rapport ”Uniforme quotisatieregeling en solidariteitskas” van de drie SoW-kerken uit van 4,95 procent over de inkomsten (vrijwillige bijdragen, collecten, inkomsten uit onroerende goederen, enzovoorts). De indicatie voor de heffing per belijdend lid voor het solidariteitsfonds is 5 euro. Het nieuwe systeem is nadelig voor kerken met veel betrokken leden en voordelig voor kerken met veel randleden.

Diverse synodeleden voerden vrijdag een pleidooi voor de kleinere gereformeerde kerken. Moderamenlid H. Hoogenhout zei dat de commissie die het besluitvoorstel over de quotisatieregeling voorbereidde, een steekproef bij kleine gemeenten had moeten doen. „Ze zouden versteld gestaan hebben over de forse verhoging. In de kleine gemeenten heerst het gevoel dat de tent net draaiende gehouden kan worden en dat er nu extra moet worden betaald. Het motiveert niet om bij te dragen aan de landelijke kas. De nieuwe methode van heffing voor kleine gemeenten is een heel slechte zaak.”

Ds. W. J. W. Scheltens, predikant in Lunteren, noemde de quotisatieregeling voor de drie SoW-kerken een van de knelpunten van Samen op Weg. Hij bepleitte een overgangsregeling voor de kleine gemeenten, voor wie de quotisatieregeling nadelig zal uitpakken.

Ds. C. W. Hoek uit Zwartsluis merkte op dat voor veel plaatselijke gemeenten een verzadigingspunt is bereikt. Voor zijn eigen gemeente betekent de nieuwe regeling het inleveren van een halve predikantsplaats. „Vooral gemeenten van rond de 600 leden, waarvan er veel zijn, zullen de slag van Samen op Weg opvangen. Ik vrees dat de offervaardigheid van kerken zal verminderen. De gemeenten die veel opbrengen, worden zwaarder belast dan degene die minder actief zijn om geld te werven. Als de opbrengst van een bazar bijvoorbeeld belast wordt, werkt dat negatief en legt het een hypotheek op het Samen op Weg-proces.”

Er was grote onduidelijkheid over de cijfers, zo bleek vrijdag. De leden van de GKN, zo rekende de financiële commissie de synodeleden op een A4’tje voor, dragen het laagste bedrag bij aan de financiering van het algemene bovenplaatselijke kerkenwerk.

Kerkrechtdeskundige prof. dr. L. J. Koffeman vroeg zich af waarom een gemeente met een halve predikantsplaats meer ontzien zou moeten worden dan een grotere gemeente met een hele predikantsplaats. „We moeten ook kijken naar de kerken die van de nieuwe regeling profiteren. Dat zijn de grotere kerken met minder actieve en offervaardige leden. Deze zitten onder meer in de steden en hebben te maken met secularisatie en grote randkerkelijkheid. Achter de discussie over de quotisatie zit een principiële discussie over gemeentezijn. U begrijpt niet hoe fnuikend de huidige regeling is voor de grotere gemeenten.”