Bij de presentatie van de aanbevelingen voor de EU-landen voor het economische beleid, vorige week, noemde voorzitter José Manuel Barroso van de Europese Commissie het als eerste: de banken moeten weer leningen gaan verstrekken, bedrijven moeten weer toegang krijgen tot financiering. Vooral voor kleinere ondernemingen droogt de geldstroom om activiteiten te ontplooien op en dat belemmert het economisch herstel. Volgens Barroso is er binnen de Unie alleen in Duitsland sprake van groei bij de toewijzing van middelen aan het midden- en kleinbedrijf (mkb).

„We blijven elke aanvraag behandelen. (…) Maar waarom zou je bij twijfel krediet geven?” zei scheidend financieel topman van ABN AMRO Jan van Rutte zaterdag in het FD. Hij schetste het „dilemma” voor de banken: „Je wordt geacht meer krediet te verlenen, maar je ziet tegelijk dat na jaren recessie het vet bij veel bedrijven weg is. En als je dan ook je kapitaalbuffers moet verhogen, word je drie kanten 
op getrokken.” Hij voegde daaraan toe dat bij ABN AMRO het aantal goedgekeurde aanvragen niet daalt, maar al lange tijd op hetzelfde niveau ligt, op 37 procent.

De Duitse regering werkt inmiddels aan plannen om Spanje op dit terrein de helpende hand te reiken. Zij overweegt staatsbank KfW de mogelijkheid te bieden om geld over te hevelen naar financiële instellingen in genoemde natie, die dat dan vervolgens doorsluizen naar het bedrijfsleven. Voor andere zuidelijke eurolanden zou eenzelfde constructie kunnen worden opgetuigd. Misschien hoopt Duitsland op die manier zijn imago in die regio wat op te poetsen, want velen daar beschouwen de grootmacht als de boeman achter het harde saneringsbeleid dat zij opgelegd krijgen.

Maar donderdag zijn de ogen gericht op de ECB. De monetaire bestuurders komen in Frankfurt bijeen voor hun maandelijkse beraad. In de Verenigde Staten neemt de discussie toe over het geleidelijk terugdraaien van het crisisbeleid, over het afbouwen van de extreme liquiditeitsoperaties van de Federal Reserve (Fed). De markten vrezen dat president Bernanke het inkopen van staatsobligaties langzamerhand zal gaan beperken. Onder invloed van die verwachting dalen de koersen van die waardepapieren en, tegengesteld daaraan, loopt de lange rente op, sinds begin mei van 1,6 naar 2,1 procent. Wat goed nieuws is over de economie, wordt daarmee slecht nieuws voor beleggers.

In Europa is beëindiging van het expansieve geldbeleid voorlopig niet aan de orde. De ECB heeft vorige maand zelfs nog een extra impuls toegediend door het voornaamste rentetarief verder te verlagen, tot 0,5 procent.

Donderdag draait het in Frankfurt vooral om het kredietprobleem. Draghi signaleert het voortdurend, al maandenlang, en zal op enig moment iets moeten bedenken. Een optie voor hem en zijn medebestuurders is te besluiten tot een programma voor het opkopen van in pakketten gebundelde leningen aan het mkb, zogeheten ”asset backed securities.” Als de commerciële banken die kunnen doorschuiven naar Frankfurt, schept dat ruimte om nieuwe kredieten toe te kennen. Analisten twijfelen echter of er snel een beslissing komt.

Voor critici is het de vraag of dit instrument past binnen het mandaat van de centrale bank. Het heeft er veel van weg dat die met deze aanpak indirect het bedrijfsleven financiert en dat is niet zijn taak.

En of het helpt, of de banken daadwerkelijk soepeler zullen worden, valt nog te bezien. Er is immers iets merkwaardigs aan de hand, Van Rutte wees erop: banken moeten hun balansen versterken, door de recessie kunnen steeds meer klanten niet aan hun betalingsverplichtingen voldoen en tegelijk wordt gemaand de kredietverstrekking uit te breiden. Twee dingen zijn dus nodig: risico’s terugdringen en risico’s aangaan. Dat lijkt allemaal moeilijk met elkaar te verenigen.