De trappen van de metro naar het centrale Taksimplein in Istanbul staan stampvol met overwegend jonge mensen die naar boven willen. Ze scanderen leuzen tegen de regering, klappen in hun handen en fluiten.

Met moeite kunnen ze ruimte maken voor een kleine groep die juist terugkomt van het plein, veelal met betraande ogen. Algauw wordt duidelijk hoe dat komt. Wolken traangas blijven bij de ingang van de metrobuis hangen. Een verkoper van mondkapjes is snel door zijn voorraad heen.

Het plein zelf en de omringende straten staan vol met duizenden vooral jonge mensen. Vergelijkingen met dat andere plein, Tahrir in Caïro, liggen voor het oprapen. Ook daar scandeerde de menigte antiregeringsleuzen. En, triviaal, ook daar deden water- en meloenverkopers met handkarretjes in de menigte bijzonder goede zaken.

Bij vlagen is het hier op Taksim net een uit de hand gelopen braderie, ware het niet dat de spanning haast tastbaar in de lucht hangt. Er is weinig voor nodig 
om de vlam in de pan te doen slaan.

In een van de straten die naar het plein lopen, wordt een rookbom gegooid. Bussen keren om; zwaailichten verlichten het toneel. Andere weggebruikers worden er juist door aangemoedigd om door te rijden. De lucht is vol getoeter. Jongeren hangen uit autoramen, zwaaiend met Turkse vlaggen – vaak met de beeltenis van Atatürk erop, de seculiere vader der Turken.

Die vlaggen maken meteen het verschil duidelijk tussen deze protesten en de rellen in de Arabische wereld. Waar bij de Arabische rellen de seculiere dictators het moesten ontgelden, zijn de onlusten van Turkije juist tegen het islamistische regime van premier Erdogan en zijn AK-partij gericht.

”Boyun egme”, staat er op een enorm spandoek op een hoog gebouw aan de rand van het plein: ”Buig niet”. Het is een van de nettere leuzen. Op andere kreten, onder meer op uitgebrande wagens gespoten, wordt Recep Tayyip Erdogan uitgemaakt voor moordenaar, homo en bastaardkind.

Het wordt snel donker. Verkeerslichten werken alsof er niets aan de hand is, hoewel geen auto het plein kan bereiken. De menigte onder de verkeerslichten kleurt afwisselend groen, oranje en rood. Een helikopter vliegt boven het plein. Zijn zoeklicht beschijnt de menigten aan de randen. Het gejoel zwelt aan.

Het protest is intussen allang niet meer beperkt tot het Taksimplein. Ook in andere steden braken maandag onlusten uit. Daarbij vielen maandag twee doden.

Vooralsnog lijkt het premier Erdogan niet te deren. Vijftig procent koos voor hem, zegt hij. De onlusten zijn dus ondemocratisch. Dat vond zelfs president Gül, zijn partijgenoot, te gortig. Hij nam openlijk afstand van Erdogans woorden.

Maar of de geest in Turkije nog eenvoudig in de fles terug is te krijgen, is twijfelachtig. Als het aan de duizenden op het Taksimplein ligt, gaat Turkije een hete zomer tegemoet.