Commentaar: Een stapje terug
Nee, verzekerde minister Schippers (VWS) de PVV-fractie twee weken geleden, ook al zou het kabinet alles op alles zetten om fraude en onterechte declaraties in de zorg uit te bannen, dan nog blijven maatregelen om de stijgende zorgkosten in te dammen, onvermijdelijk. Natuurlijk, betoogde zij, fraude en al dan niet opzettelijke administratieve slordigheden moeten worden tegengegaan, al was het alleen maar vanwege het massieve maatschappelijk ongenoegen dat ze wekken. Structureel de stijgende zorgconsumptie indammen, blijft echter nodig, hoe succesvol antifraudemaatregelen ook zijn.
De kosten van de medisch-specialistische zorg in ziekenhuizen zijn vanaf 2006 per jaar gegroeid met meer dan 5 procent. Wie dat op zich laat inwerken, zal zich met Schippers realiseren dat alleen inzetten op fraudebestrijding om de zorg betaalbaar te houden hetzelfde is als uitsluitend investeren in meer rookcontroleurs om de horeca 100 procent rookvrij te krijgen. Het is nuttig, maar niet genoeg.
Wezenlijker dan de vraag hoe kan worden voorkomen dat zorgverzekeraars declaraties uitbetalen voor zorg die niet of maar voor een deel is verleend, is de vraag hoe kan worden voorkomen dat artsen zorg aanbieden die overbodig is, betoogde de Nijmeegse hoogleraar Westert zaterdag in deze krant. Die vraag klemt, want in het huidige zorgsysteem is de arts behalve hulpverlener ook ondernemer. De veiligheidskleppen die tegengaan dat er in dat stelsel onnodig zorg wordt geproduceerd zijn schaars.
Zonder welke beroepsgroep dan ook in de verdachtenbank te willen plaatsen, is duidelijk dat het behandelbeleid van artsen rond nogal wat aandoeningen geleidelijk is verschoven: van afwachtend en terughoudend naar gericht op operatief ingrijpen. Dankzij het huidige stelsel liegen de financiële consequenties van zo’n fluctuatie er niet om: meer zorg is meer geld. Alsnog de benodigde veiligheidskleppen in het zorgstelsel aanbrengen, is dan ook de belangrijkste uitdaging waarvoor zorgminister Schippers (VVD) zich geplaatst ziet.
Tot nu toe legt zij de bal vooral bij de verzekeraar en de arts. Beiden krijgen de opdracht het zorgbudget voortaan strenger te bewaken. Politiek gezien is die invalshoek begrijpelijk. Door Den Haag waait nog altijd een straffe, populistische bries en wie als bewindsman (of -vrouw) burgers oproept de eigen zorgconsumptie eens kritisch tegen het licht te houden kan zomaar ter verantwoording worden geroepen in een spoeddebat.
Veranderingen in het behandelbeleid van artsen voltrekken zich echter niet buiten de patiënt om. In het huidige zorgstelsel is deze behalve patiënt ook consument; een positie die wel degelijk verantwoordelijkheden met zich meebrengt. Overbodige zorg terugdringen door wel artsen en verzekeraars, maar geen mondige zorgconsumenten aan te spreken, is hoe dan ook een slag in de lucht.
Een appel op die consument kan dan ook niet achterwege blijven. Hem met overtuigingskracht en moreel gezag tegemoet treden; misschien is dat wel de grootste uitdaging waar Schippers voor staat.
