Opinie

Oproep sociaal akkoord om bezuinigingen uit te stellen bizar

In het sociaal akkoord staan goede dingen over de arbeidsmarkt, maar de oproep om bezuinigingen uit te stellen is bizar, vindt Gerrit de Jong. Het wordt juist tijd dat de overheid de doorgeschoten verzorgingsstaat echt goed aanpakt.

2 May 2013 18:43Gewijzigd op 15 November 2020 03:22
FNV-voorzitter Ton Heerts (l.) en VNO-NCW-directeur Niek Jan van Kesteren (r.) komen aan in de Tweede Kamer voor een toelichting op het sociaal akkoord.  beeld ANP
FNV-voorzitter Ton Heerts (l.) en VNO-NCW-directeur Niek Jan van Kesteren (r.) komen aan in de Tweede Kamer voor een toelichting op het sociaal akkoord. beeld ANP

Werkgevers en vakbonden hebben een sociaal akkoord gesloten. Dat is op zich al een wonder, want nog maar een jaar geleden hakte de grootste vakbond, de FNV, niet alleen de kop van haar voorzitter eraf, maar keerde hij ook Den Haag demonstratief de rug toe. Het akkoord wordt nu eerst besproken met het kabinet en dan moet het resultaat gaan opleveren.

Het is zonder meer goed dat de sociale partners eindelijk afspraken hebben gemaakt over een aantal zaken dat op z’n beloop werden gelaten. In de eerste plaats is dat de werking van de arbeidsmarkt. Om de werkloosheid te bestrijden wordt consequent gekozen voor een aanpak op regionaal niveau, waar lagere overheden en sociale partners gaan samenwerken. Dat is zonder meer winst, want de meeste arbeidsmarkten werken immers regionaal.

Ook worden schotten tussen sectoren van het bedrijfsleven weggehaald. In veel cao’s, die vaak per sector worden afgesloten, is voorzien in een fonds voor ontwikkeling en onderwijs. Op zo’n fonds kon een werkloze werknemer wel een beroep doen, maar niet voor een opleiding die hem buiten de sector werk zou kunnen geven. Dat wordt nu afgeschaft.

Ook het ontslagrecht wordt versoepeld. Het moet beter mogelijk worden om van baan naar baan over te stappen, zonder tussenkomst van een lange periode met een werkloosheidsuitkering. Dat is wat ze in Denemarken allang doen.

Verder wordt er een koppeling gelegd tussen ontslag en de inspanning van werkgever en werknemer in het op peil houden van de capaciteiten van de werknemer; het levenslange leren dus. Ontslag en elders een nieuwe baan vinden is makkelijker als er veel is geïnvesteerd in de werknemer. De manier waarop de kosten die hiermee gepaard gaan kunnen worden afgetrokken van de ontslagvergoeding moet nog eens kritisch tegen het licht worden gehouden, want daar zitten verkeerde prikkels in.

Ook de afspraken om de positie van werknemers met flexibele arbeidscontracten en zzp’ers wat stevigheid te bieden zijn zonder meer een verbetering. Ondernemers kunnen niet in onevenredige mate hun risico’s op hun werknemers afwentelen.

Curieus is dat de sociale partners de werkloosheidsuitkeringen weer in eigen beheer willen gaan nemen. Het is goed nog eens het rapport van de commissie-Buurmeijer te lezen waarin staat beschreven welke puinhoop dezelfde sociale partners er zo’n twintig jaar geleden van hadden gemaakt, toen ze ook verantwoordelijk waren voor de verzekering tegen werkloosheid. Wil men dat nu voorkomen, dan zal in elk geval de band tussen beslissen, betalen en genieten strakker moeten worden.

De angel van het akkoord zit in de laatste paragraaf. Daarin wordt het kabinet ertoe opgeroepen om het plan om de begroting volgend jaar te laten voldoen aan de Europese 3 procentsnorm maar achterwege te laten. Bovendien zullen de plannen uit het sociaal akkoord niet voor 2016 hun beslag krijgen. Met andere woorden, het voorstel is om zowel de hervormingen als de bezuinigingen op de lange baan te schuiven en het Europees Verdrag te schenden.

Het kabinet heeft zich hieruit gered door gewoon te beweren dat dit akkoord zo geweldig is dat de economische groei volgend jaar vast wel een procentpunt hoger zal uitvallen en dan zijn die bezuinigingen ook helemaal niet nodig. Dat zien we in het najaar wel weer. Dit is grotesk. Alleen al de dreiging dat het bezuinigingspakket voor 2014 in september weer op tafel komt is voldoende om het consumentenvertrouwen zo ver naar beneden te duwen dat die extra groei er niet komt door dit akkoord.

Zelfs de mensen die tegen verder bezuinigen zijn, zijn voorstander van structurele hervormingen. Het sociaal akkoord vraagt nu om zowel de hervormingen als de bezuinigingen maar uit te stellen. Dat is absurd en het kabinet heeft gelijk dat het daar niet in meegaat.

De rekening om onze economie financieel weer stabiel te krijgen wordt geheel gelegd bij gezinnen en bedrijven. Ook in het pakket bezuinigingen voor 2014, dat nu eventjes van tafel is, wordt minstens de helft verkregen door lastenverzwaringen en dat zijn geen bezuinigingen. De rest wordt verkregen door de nullijn voor de lonen bij de overheid en in de zorg. Dat betekent werk boven inkomen en is een juiste politiek, indien die gepaard gaat met lastenverlichting. In combinatie met lastenverzwaring is die politiek desastreus.

Het wordt tijd dat de overheid eens echt gaat bezuinigen, eens echt gaat hervormen. De verzorgingsstaat is doorgeschoten, mede door de gemakkelijke financiering via de aardgasbel. Meer dan een kwart van de beroepsbevolking heeft een uitkering wegens ziekte of werkloosheid. De zorg is een koekoeksjong dat andere nuttige overheidsuitgaven wegdrukt.

Hoelang wil je daarmee doorgaan? Sterke leiders, die door de zure appel heenbijten en op korte termijn hun verlies nemen, kunnen op grote populariteit rekenen, zoals Colijn en Thatcher meemaakten. Na hun dood worden ze verguisd. Het is nu geen tijdsgewricht voor sterke leiders; we modderen liever door.

De auteur is oud-lid van de Algemene Rekenkamer.

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer