De Tweede Kamer debatteert deze week over het steunpakket voor Cyprus. Traditioneel moest Cyprus het vooral van het toerisme hebben. In recente jaren is daar een wildgroei van de bankensector bijgekomen. De financiële luchtballon die de motor had moeten zijn van de Cypriotische economie is echter leeggelopen. Met achterlating van vervuilde banken.

Voor het opruimen van de restanten is een pakket van 23 miljard nodig om Cyprus er weer bovenop te helpen. Daardoor stijgt de staatsschuld naar een ondraaglijk niveau, terwijl die al torenhoog is. Slechts als de economie de komende jaren hard gaat groeien, is dat op te brengen. Het is ongeloofwaardig dat dit daadwerkelijk gaat gebeuren.

Ruim monetair beleid

Helaas staat Cyprus niet alleen. Diverse landen gingen voor. Het wachten is tot Slovenië en Malta volgen, om maar een paar voorbeelden te noemen. Vele miljarden zijn er al aan steun gegeven. Niet alleen via directe steunprogramma’s, maar ook via ruim monetair beleid van de ECB en financiering van schulden door nationale centrale banken.

De schulden zijn daardoor gigantisch opgelopen bij zowel overheden als nationale banken. Hoe gaan deze ooit terugbetaald worden? Dat kan alleen als de groei snel herstelt. Maar die blijkt elke keer weer tegen te vallen. Niet voor niets worden voorwaarden waaronder leningen zijn verstrekt elke keer verruimd.

De politiek van doormodderen kan succesvol zijn als er een doorbraak verwacht wordt. Zo modderde Churchill in de eerste oorlogsjaren door totdat de geallieerden sterk genoeg waren om de grote oversteek te maken. Op het eurofront wordt echter tegen de verkeerde vijand gevochten. De vijand is niet allereerst de crisis die langer duurt dan gedacht. Ook zijn het niet de financiële markten, die terecht twijfels hebben over de economische toekomst van eurolanden. Het grote probleem is de Brusselse eurocratie, die blijft geloven in de toekomst van de huidige euro. Wie zijn kruit op de verkeerde vijand verschiet, zal de werkelijke strijd verliezen.

De aanpak van de eurocrisis blijft doormodderen als het probleem rond de euro niet met wortel en tak wordt uitgeroeid. Toen de werd euro ingevoerd, wist iedereen dat landen wat hun verdiencapaciteit betreft naar elkaar zouden moeten toegroeien. Zonder een dergelijke convergentie zullen rijke landen arme landen moeten subsidiëren omdat het traditionele aanpassingsinstrument, de wisselkoers, ontbreekt.

De economische literatuur laat echter zien dat er geen enkele aanwijzing is dat eurolanden convergeren. Integendeel, eerder is er sinds invoering van de euro sprake van divergentie. Niet verwonderlijk dat de benodigde subsidies en herstelprogramma’s voor arme landen toenemen. Met als gevolg hoge schulden en zware bezuinigingen. Dat leidt eerder tot het uit elkaar groeien dan naar elkaar toe groeien van de landen.

Convergentie tussen landen kan ook niet op redelijke termijn verwacht worden. Er zijn grote verschillen tussen landen in bijvoorbeeld arbeidscapaciteit, arbeidscultuur, innovatie, fysieke infrastructuur en aanwezigheid van grondstoffen. Dat moet verschillen in exportmogelijkheden en dus verdiencapaciteit tot gevolg hebben. Als die te groot zijn, is een wisselkoers onontbeerlijk. Althans, als je niet wil dat er continu geld van het ene land in het andere wordt gepompt. De SGP wil dat niet, want dat is financieel en economisch ongezond.

Aanpakken

De oplossing ligt dan voor de hand. Herintroduceer opnieuw het wisselkoersinstrument voor landen waarvan niet verwacht mag worden dat ze de verdiencapaciteit van de goed presterende landen gaan evenaren. Dat kan op diverse manieren. Landen kunnen hun eigen munt krijgen. Er kunnen ook parallelle munten ingevoerd worden. Dat kan tijdelijk, om landen de tijd te geven te convergeren, of permanent. Mijn oproep is om nu eindelijk deze optie eens serieus te nemen.

Overigens zal ook dit geen goedkope optie zijn. Niemand heeft baat bij sociale en economische chaos. En die zal optreden als landen en mensen worden gedumpt en aan zichzelf worden overgelaten. Een geordende herintroductie van wisselkoersen kan dan ook niet zonder een ‘Marshallplan’.Dat is niet goedkoop. Maar het biedt wel een echte oplossing. En geeft burgers in arme landen weer echte toekomst.

Niet doormodderen, maar doorpakken moet het uitgangspunt worden van het Europees monetair beleid.

De auteur is lid van de Tweede Kamer voor de SGP en hoogleraar economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.