Ruim tien jaar geleden hoorde Van Wijgerden op de radio een deel van Händels oratorium ”Israël in Egypt”, een twee uur durend vocaal werk met veel achtstemmige delen. „In mijn enthousiasme besloot ik deze muziek zelf uit te gaan voeren met mijn leerlingen van de scholengemeenschap Prins Maurits in Middelharnis. Een jaar lang heb ik in de pauzes met jongeren gerepeteerd. Sommigen waren nog fanatieker dan ik, ze deden niets liever dan zingen.

Na de uitvoeringen van Händels oratorium ontstond het idee om een projectkoor te starten met de beste zangers van Goeree-Overflakkee. Muzikaal onderlegde jongeren, met wie in korte tijd een mooi resultaat valt te bereiken. Dit lukte. In 2005 is voor een vaste opzet gekozen en repeteren we wekelijks op maandagavond.”

Wat kenmerkt de zangers van Fiori Musicali?

„De achttien zangers komen bijna allemaal uit de gereformeerde gezindte. Dit heeft gevolgen voor het repertoire. We zongen ooit een requiem, maar we hebben daarna besloten vanwege de inhoud geen dodenmis meer op de lessenaar te zetten. De koorleden zijn thuis in de Bijbel. Ik hoef hun de inhoud van een werk als de Matthäus Passion niet uit te leggen. De zangers zijn gedreven, kritisch en weten veel over muziek. Een koorlid kan tijdens de repetities spontaan zijn bewondering uiten over de harmonisatie van een akkoord of mij vragen een bepaalde passage te herhalen, omdat daar volgens hem iets aan schortte.”

Er zijn nieuwe zangers welkom bij Fiori Musicali. Wat moeten zij in hun mars hebben?

„Ze moeten van blad kunnen zingen en over een soepele en vitale stem beschikken. Dit betekent dat ze zuiver zingen en zich aan andere koorleden weten aan te passen. Omdat Fiori klein is, kunnen de leden goed horen wat er rondom hen gebeurt. Ik besteed regelmatig aandacht aan flexibiliteit. Koor­leden gaan daarbij tegenover elkaar staan en zingen dezelfde noot. De opdracht is in elkaars klank te kruipen. Zo’n oefening voorkomt dat sopranen, alten, tenoren en bassen klankblokken vormen die onvoldoende versmelten. Ik hoor bij andere koren regelmatig zangers krampachtig vasthouden aan hun eigen manier van zingen en hun eigen klank. Dit komt de eenheid van een koorklank niet ten goede.”

De nadruk valt op a-capellakoorwerken. U legt de lat bewust hoog?

„Ja. In het begin speelde ik tijdens de repetities mee op de piano, maar zo’n instrument heeft een slechte invloed op de zuiverheid van zangers omdat het gelijk­zwevend is gestemd en dus feitelijk vol zwevingen zit. Bij het zingen zonder begeleiding valt pas de pure zuiverheid te bereiken, waarbij je je oren niet gelooft.”

Waarom zingt Fiori veel muziek uit de renaissance en eigentijdse koorwerken?

„Ik zet de luiken graag ver open. Op Goeree-Flakkee wordt al vaak barokmuziek uitgevoerd. Dat doen wij overigens zelf ook regelmatig. Muziek uit de renaissance, de periode tussen 1400 en 1600, is vocaal geschreven. De lange noten en lange lijnen passen goed bij de mogelijkheden van de menselijke stem. Eigentijdse muziek van componisten als Macmillan, Sandström, Martin en Whithacre is uitdagend. Soms moeten koorleden wennen aan een compositie, omdat die vervreemdend werkt. Ik herken dat. Soms moet ik een stuk ook langer bestuderen om het te begrijpen en te waarderen.”

Concertgangers hebben maar één avond om deze muziek te leren waarderen.

„Onlangs zongen we een complex zevenstemmig stuk van Thomas Tallis uit 1545. Dat is best pittig voor het publiek. Om luisteraars te helpen, laat ik vooraf soms een thema of enkele passages voorzingen. Hetzelfde gebeurt met eigentijdse muziek. We hebben inmiddels een vaste kern bezoekers. Het zijn mensen die naar ons komen luisteren ongeacht het programma.”

Bent u tevreden met het niveau van Fiori Musicali?

„Fiori is een heel goed koor. De zangers zullen misschien hun wenkbrauwen fronsen als ze dit lezen, want tijdens repetities ben ik behoorlijk kritisch. Het koor waardeert het dat ik de grenzen wil blijven verleggen. Ze weten bijvoorbeeld niet altijd exact welke interpretatie ik kies tijdens een uitvoering. Dit geeft gezonde spanning en tilt het koor naar een hoger niveau. Op dit moment zijn we met ”In the beginning” van Aaron Copland bezig, een werk dat 56 pagina’s telt. Na een paar repetities laat ik een kwartet zangers uit het koor een aantal bladzijden zingen. Dit houdt iedereen scherp. En door regelmatig de kooropstelling te wijzigen, leren koorleden op een andere manier naar elkaar luisteren.”

Temperamentvol

Sietse van Wijgerden (1965) is muziekdocent op de Prins Maurits in Middelharnis, organist van de Ontmoetingskerk in Sleeuwijk en oprichter en dirigent van Fiori Musicali en het projectkoor Vinea Mea. In de lesruimte naast zijn huis in Werkendam geeft hij klavecimbel-, orgel-, piano-, zang- en dwarsfluitles. Een jaar geleden startte hij in zijn woonplaats de Koorschool Altena voor jongeren van 7 tot 17 jaar.

Al jong koos de geestelijk vader van Fiori Musicali voor de muziek. „Rond mijn twaalfde ging ik met een vriendje mee naar een orgelconcert –ik weet niet meer van wie– en dat sloeg in als een bom. Vanaf die tijd wilde ik zelf organist worden. Na mijn conservatoriumstudie orgel bij Bernard Winsemius heb ik muziekwetenschappen gestudeerd en mijn eerstegraadslesbevoegdheid voor muziek gehaald. In de jaren erna ben ik steeds meer in de richting van het zingen en dirigeren opgeschoven.”

Ingeslagen als een bom

Wie? De alt Martine Soeters-Wassenaar (58) uit Nieuwe Tonge. „Ik heb piano gestudeerd aan het conservatorium in Den Haag en werk als pianodocent. Zingen is mijn grote hobby. Ik heb zangles gehad en zing graag in koorverband.”

Lid van Fiori Musicali sinds? „Sinds anderhalf jaar. Het koor vroeg mij voor een uitvoering van Bachs Johannes Passion. Daarna ben ik gebleven. Ik ben ook lid van Magnificat in Middelharnis. Een soortgelijk kamerkoor, alleen is de leeftijd van de koorleden wat hoger dan bij Fiori Musicali. Ik zeg weleens gekscherend bij Fiori: Als jullie een frisse alt vinden, moeten jullie het niet nalaten om haar te vragen. Tegelijkertijd zou ik het jammer vinden om afscheid van Fiori Musicali te nemen.”

Wat kenmerkt het koor? „De leden zijn muzikaal, temperamentvol en bevlogen. Er wordt op het scherp van de snede gemusiceerd. Een stuk wordt nooit helemaal uitgekauwd, zodat er tijdens uitvoeringen verrassende dingen gebeuren.”

Veel tijd nodig voor zelfstudie? „Gemiddeld twee à drie uur per week. Iemand die onvoldoende studeert, zal soms naar adem happen tijdens een repetitie en moet de week erna extra studeren.”

Hoe bevalt het eigentijdse repertoire? „Uitstekend. Werken van componisten als Copland en Martin treden buiten de geijkte paden, en dat levert spannende akkoorden op.”

Mooie muzikale momenten

Wie? De tenor Paul Kieviet (31) uit Middelharnis. „Ik ben ondernemer in de it-sector. In mijn jeugd kreeg ik tien jaar pianoles, maar inmiddels is zingen mijn grote passie.”

Lid van Fiori Musicali sinds? „Sinds de start van het koor. In de beginjaren was ik tegelijk ook met veel plezier lid van twee andere goede koren in Middelharnis, maar dat werd op een zeker moment te veel. Dat ik uiteindelijk alleen lid van Fiori Musicali ben gebleven, komt omdat dit koor mij de meeste uitdaging biedt. We studeren de muziek snel in en onze dirigent, Sietse van Wijgerden, zingt een heel breed repertoire. Evenals veel koorleden en concert­gangers op Goeree-Overflakkee heb ik dankzij Sietse twintigste-eeuwse muziek leren waarderen. De dirigent durft het aan om soms koorleden te laten soleren. Dit vormt een extra stimulans om je te ontwikkelen. Zelf zong ik onder andere de tenoraria’s in Bachs passionen.”

Welke ontwikkeling maakte het koor de afgelopen jaren door? „Twee derde van de leden is lid van het eerste uur en daardoor goed op elkaar ingespeeld. Het koor klinkt muzikaal meer als een eenheid dan vroeger. De stemmen mengen en kleuren mooi.”

Hoe is de sfeer? „Vriendschappelijk. We beleven mooie muzikale momenten met elkaar, en dat schept een band.”