Jeansdoden
„We begonnen te rennen naar de uitgang. Honderdvijftig, tweehonderd mensen verdrongen elkaar. Ik viel bewusteloos neer. Totdat ik wat lucht kreeg door een ventilatiegat. Ik begon te roepen. Een kraan maakte een gat in de muur, waardoor ik van de derde verdieping naar beneden kon springen. Ik smeekte de reddingwerkers om mijn familieleden ook te helpen, maar niemand gaf er aandacht aan.” Aan het woord is Allah Waroyo, die op 11 september 2012 ontsnapte aan de dood tijdens een verschrikkelijke brand in de Alitextielfabriek in de Pakistaanse havenstad Karachi. Zeker 300 mensen stierven, onder wie 5 familieleden van Waroyo.
„Ik zag sommige medewerkers uit ramen springen. Anderen sprongen van het dak en stierven. De meeste vrouwelijke arbeiders zaten binnen gevangen en verbrandden levend, omdat de productiechef hun de instructie gaf om te blijven en de roldeur afsloot. Elke verdieping heeft zo’n deur. We hoorden het alarm. Toen moesten de arbeiders de hoogste prijs betalen. Mijn schatting is dat er zeker 200 arbeiders verbrand zijn, hoewel de regering het houdt op 112. Het aantal doden had lager kunnen zijn als de chef ons had toegestaan de naaiafdeling te verlaten op het moment dat het vuur begon.” Aan het woord is een overlevende van de brand in de Tazreenkledingfabriek in Dhaka, Bangladesh, 24 november 2012.
De brand in Pakistan haalde nauwelijks de Nederlandse media. De kleren gingen vooral naar Duitsland. De brand in Bangladesh haalde onze kranten wel. Dat kwam omdat Tazreen rechtstreeks kleding aan C&A leverde. C&A bood een compensatieregeling aan voor nabestaanden en begon samen met H&M en G-Star Bengaalse textielfabrieken te helpen de werkomstandigheden te verbeteren en milieuvervuiling te verminderen. Dat werd tijd ook. De nieuwsstroom over het drama is geluwd. Nederlanders blijven volop kopen bij C&A.
Wie dit op zich in laat werken, vraag zich af: wat zou er gebeurd zijn als die rampen niet in Karachi en Dhaka, maar in Hengelo en Sittard hadden plaatsgevonden?
Ongelooflijk waar onze spullen tegenwoordig vandaan komen. Mijn spijkerbroek komt uit Bangladesh. Mijn sperziebonen uit Marokko. Mijn koffie uit Ethiopië. Mijn hardhouten schutting uit Indonesië. Mijn sinaasappels uit Egypte. Mijn wijn uit Zuid-Afrika. Mijn rietsuiker uit Malawi. Mijn tonijn uit de Stille Zuidzee. Mijn chocoladereep uit Ivoorkust. Mijn computer uit China. Onderdelen van mijn mobieltje uit Congo. De steenkool van mijn energieleverancier uit Colombia. En voor dat alles wil ik niet te veel betalen. Als het product maar goed is.
Ik overzie onmogelijk hoe die arbeiders ver weg eraan toe zijn die mijn spullen geproduceerd hebben. Hoeveel overuren ze maken. Hoeveel loon ze krijgen. Hoe hun bazen omgaan met afval en chemicaliën. Of die hun belasting netjes betalen. En waar de winst terechtkomt. Maar als ik een paar Van Bommels van eigen bodem wil, betaal ik er gerust meer voor. Vakmanschap vertaalt zich toch in prijs? Dubbel…
Wij zijn blij dat christenen als William Wilberforce in de 19e eeuw een belangrijke rol speelden bij de afschaffing van de slavernij. Maar inmiddels is het rijke Westen terug bij af. De moderne slaven hoeven niet meer van Afrika naar Amerika verscheept te worden. Voor het gemak kunnen ze om de hoek in de fabriek werken en komen wij de producten wel halen. De vraag is: welke rol spelen christenen nu bij de bewustwording rond de moderne slavernij?
Ik citeer Wilberforce: „Laten we ons proberen de zaak eigen te maken, te bedenken wat het inhoudt in een land te leven dat onderhevig is aan zulke voortdurende plunderingen ’s nachts en zulk verraad overdag. Dit kwaad raakt de hele samenleving. Het vergiftigt het geluk van elk gezin, nee, schier van elk individu in de gemeenschap. De talloze, zoete genoegens van het huiselijk leven, waarvoor veiligheid een noodzakelijke voorwaarde is, worden ineens geheel vernietigd.”
Christelijke leiders die hun stem verheffen tegen jeansdoden. Dat zal christelijke consumenten ook wakker maken.
De auteur is politiek adviseur bij Woord en Daad. Reageren? gedachtegoed@refdag.nl
