Zo’n 800.000 immigranten in Italië hebben in 2010 en 2011 het land verlaten. Dat blijkt uit cijfers van het Italiaanse Centraal Bureau voor de Statistiek. In 2010 waren er meer dan 4,5 miljoen buitenlanders van buiten de Europese Unie geregistreerd. Een jaar later was dat getal teruggelopen tot ruim 3,7 miloen. Een teruggang van een kleine 20 procent. Oorzaak zou de economische malaise in Italië zijn, waarbij de werkgelegenheid sterk is afgenomen.

Ook in andere landen van de Europese Unie met grote economische problemen is een uittocht van immigranten waar te nemen. Zo is de teruggang in Ierland 7 procent en in Spanje 1 procent, zo blijkt uit gegevens van Eurostat, het Europese Bureau voor de Statistiek. In vergelijking daarmee is de afname van geregistreerde buitenlandse werknemers in Italië zeer groot. Het is niet duidelijk waarom vooral Italië wordt getroffen. Mogelijk betreft het een inhaaleffect.

Andere cijfers bevestigen de crisis onder buitenlandse werknemers. Zo sturen ze steeds minder geld naar hun familie in het land van herkomst. In 2012 maakte Western Union, dat voor zijn klanten geld stuurt naar het buitenland, 600 miljoen euro minder over. De werkgelegenheid is afgenomen, met name onder niet-westerse buitenlanders. Een Italiaan maakt drie keer meer kans op een baan dan een buitenlander.

Het vertrek van immigranten speelt vooral in het industriële noorden van Italië. Ook de buitenlandse werkgelegenheid bij particulieren neemt sterk af. Het is al jarenlang bij veel Italiaanse families gebruik om (meestal) een vrouw uit een land als Oekraïne of de Filipijnen als huisbediende te hebben. De kosten –nog geen 1000 euro per maand– zijn te overzien. De bediende zorgt voor het huishouden en voor de zorg van eventuele ouderen of zieken. Uit gegevens van de Italiaanse Sociale Verzekeringsbank blijkt nu dat in toenemende mate Italiaanse vrouwen geïnteresseerd zijn in dit type werk. Tussen 2008 en 2011 is er een toename te noteren van 20 procent.

Volgens de Stichting Leone Moressa, die immigranten ondersteunt, zijn het vooral werkers afkomstig uit ontwikkelingslanden die Italië verlaten. Ze gaan terug naar hun vaderland, waar meer werkgelegenheid wordt verwacht. Het is ook mogelijk dat ze in een ander land, bijvoorbeeld elders in Europa, hun heil zoeken. Daarover bestaan echter geen cijfers.

Ook de toestroom van illegale immigranten via de Middellandse Zee neemt de laatste jaren af. Waarschijnlijk hebben mensensmokkelaars andere landen in het vizier om hun ‘klanten’ naartoe te brengen. In 2012 kwam 41 procent minder vluchtelingen aan op de kusten van Italië.

De uittocht van buitenlanders heeft een negatief effect op de economie, zo staat in een rapport van Caritas, een rooms-katholieke hulporganisatie met een groot sociaal netwerk. Met name de landbouw wordt getroffen. Buitenlandse werknemers zijn goedkoop. Andere sectoren die sterk afhankelijk zijn van buitenlandse arbeidskrachten zijn de verpleging, de thuiszorg en de bouw.

Eén voordeel kan de Italiaanse staat wel in zijn zak steken. De verplichte pensioenpremies die immigranten betalen, komen met name ten goede aan Italianen. De meer dan 10 miljard euro aan premies die buitenlanders tot dusverre hebben opgebracht, wordt door een fractie van hen daadwerkelijk gebruikt. In 2010 werden er slechts 110.000 gepensioneerden van buiten de Europese Unie geteld.

Buitenlanders die voortijdig uit Italië vertrekken, zien niets van hun inleg terug. Een wet uit 2002 die de immigratie moest beperken, bepaalt dat niemand recht heeft op een uitkering vóór zijn pensioengerechtigde leeftijd.