De preek wekte Huninks nieuwsgierigheid om twee redenen, zegt hij. „Allereerst werd ik nieuwsgierig gemaakt door de aanklacht tegen de Joden aan het eind van de tekst. Dat gedeelte van de preek is door de jaren heen een lastige steen des aanstoots geweest. Verder vind ik het mooi dat de tekst niet alleen met een historische blik gelezen hoeft te worden, maar dat er ook een lyrische laag in zit die de lezer van nu direct kan aanspreken.”

De Amsterdamse hoogleraar patristiek prof. dr. Paul van Geest, die de inleiding bij de pas verschenen vertaling verzorgde, maakt volgens Hunink helder hoe het fragment van de aanklacht tegen de Joden gelezen moet worden. De hoogleraar pleit ervoor de tekst niet anachronistisch te lezen, maar deze juist in de tijd te plaatsen waarin hij tot stand kwam. 
Melito zelf is van Joodse komaf, en werd waarschijnlijk door verschillende christelijke groeperingen als „te judaïserend” gezien. Volgens Van Geest is dat mogelijk een reden waarom „hij zichzelf overstemt” in het afstand nemen van het Joodse volk.

Een andere constatering van de hoogleraar is dat in de toenmalige maatschappij christenen als „nieuwlichters” een minder grote aantrekkingskracht hadden dan Joden. „Al deze constateringen werpen op Melito’s werk een ander licht dan het licht waarmee theologen na Auschwitz hem beschenen.”

Hunink: „Voordat ik de tekst ging vertalen, wist ik al van de moeilijkheden rond de interpretatie ervan. Als filoloog wil je dan niet op het oordeel van anderen afgaan, maar de tekst zelf lezen in het Grieks. Direct werd ik geboeid door de ritmische patronen in de tekst. Denk bijvoorbeeld aan de herhalingen.”

Een voorbeeld is snel gevonden: „Hij is het allemaal: door Zijn oordeel de wet, door Zijn lessen het Woord, door Zijn redding genade, door Zijn voortbrengen Vader, door Zijn voortgebracht zijn Zoon, door Zijn lijden schaap, door Zijn begrafenis mens, door Zijn opstanding God.”

Viert u door het lezen van de tekst nu anders Pasen?

„Ik ben rooms-katholiek, maar heb de tekst vertaald als wetenschapper, net als andere klassieke teksten van rond het begin van onze jaartelling die ik bestudeer. Natuurlijk is het wel bijzonder om in het begin van het jaar, en dus in de aanloop naar Pasen, met deze relatief korte tekst bezig te zijn. De tekst is een documentaire, maar de verhalende toon erin spreekt de lezer van nu direct aan.”

Dit laatste is ook de ervaring van ds. P. L. Wansink, predikant van de protestantse wijkgemeente (in wording) Oost in Bilthoven. Hij vertaalde de preek gelijk­tijdig met Vincent Hunink – zonder dat een van beiden daarvan op de hoogte was.

De preek vormt vanavond de basis voor de kerkdienst in de Noorderkerk in Bilthoven. „Aan de vooravond van Pasen herdenken wij het lijden en vieren wij de opstanding ineen”, legt ds. Wansink uit. „Veel mensen in Nederland vieren alleen Pasen en staan niet stil bij de lijdenstijd. Maar de opstanding is niet los verkrijgbaar.”

Voor vanavond staat een „sobere viering” gepland, waarin eerst het Joodse Pesach, zoals het wordt beschreven in Exodus 12, centraal staat. Dit gedeelte gebruikte ook Melito van Sardes in zijn preek.

Een zogenoemde doopgedachtenis is een ander element in de dienst. Door het herhalen van de geloofsbelijdenis wordt de doop door de aanwezigen opnieuw bevestigd. „Laat duidelijk zijn dat we niet aan overdoop doen”, benadrukt ds. Wansink. „Dat gaat een brug te ver. Je doop is onherroepelijk en de beloften die God daarin doet, hoeven niet herhaald te worden. Maar voor gelovigen is het wel belangrijk om hun doop in herinnering te roepen. Dat komt tegemoet aan de behoefte die er bij gemeenteleden leeft.”

Werkt zo’n sterk liturgische viering ook niet bevreemdend voor veel mensen?

„Ik denk het niet. Ik merk dat ook juist jongeren veel behoefte hebben aan deze vorm van liturgie, die ze heel bewust mee­maken. Denk daarbij aan de woorden van Bonhoeffer: „Genade is niet goedkoop.””

De woorden van Melito van Sardes die de predikant zal aanhalen, zijn niet zozeer dogmatisch. „Ze spreken aan door de bewogenheid die eruit spreekt. God is bewogen met de mensheid. In de Vroege Kerk leefde heel sterk de verwondering over het feit dat God mens geworden is. Die verwondering richt zich op alle heilsfeiten, van Kerst tot Pinksteren. En dus ook op de paasnacht. Die nacht is voor mij heel waarde­vol.”

”Als een lam. De oudste paashomilie”, Melito van Sardes, vert. Vincent Hunink, inl. Paul van Geest; uitg. Brevier, Kampen, 2013; ISBN 978 94 915 8317 9; 80 blz.; € 12,50.

„Welaan dan, alle mensengeslachten,

die met zonden zijn bezoedeld,

kom hier en krijg vergeving van zonden.

Want IK ben uw vergeving,

Ik het Pasen van het heil,

Ik het lam dat voor u is geslacht,

Ik uw losgeld, uw leven, uw licht,

Ik uw redding en verrijzenis,

Ik uw koning.

Ik zal u doen verrijzen

met Mijn rechterhand, Ik zal u meevoeren

naar de hoogten van de hemelen.

Ik toon u daar de Vader

van alle eeuwen.”

Uit: ”Als een lam”, blz. 74.