In de verklaring stellen zij de benoeming van iemand die openlijk homoseksueel is tot bisschop in de Episcopale Kerk in de VS „diep te betreuren.” „Als zijn inwijding doorgaat”, luidt de door alle 38 primaten ondertekende verklaring, „moeten we vaststellen dat we een cruciaal en kritisch moment in het bestaan van de anglicaanse gemeenschap hebben bereikt en dienen we te concluderen dat de toekomst van deze gemeenschap op het spel staat.” De aartsbisschoppen roepen de leiders van de Episcopale Kerk op de inwijdingsceremonie, die nog altijd gepland staat voor 2 november, geen doorgang te laten vinden. De Episcopal Church vormt de Amerikaanse tak van het anglicanisme, met ongeveer 2,4 miljoen leden.

Het beraad in Londen had plaats op uitnodiging van dr. Rowan D. Williams, aartsbisschop van Canterbury en hoofd van de anglicaanse gemeenschap, die wereldwijd zo’n 75 miljoen leden telt. Aanleiding was de crisis die ontstond na de verkiezing van de homoseksueel V. Gene Robinson tot bisschop van New Hampshire op de generale synode van de Episcopal Church, in augustus dit jaar. Behoudende anglicanen dreigden met een scheuring.

De vergadering in het aartsbisschoppelijk paleis in de Britse hoofdstad werd getypeerd als „eerlijk, openhartig en moeilijk.” Besloten werd een panel in het leven te roepen die de vragen rond het al of niet benoemen van mensen die openlijk homoseksueel zijn tot geestelijken verder gaat onderzoeken. Een rapport hierover wordt binnen twaalf maanden verwacht, zei dr. Williams.

Al lijkt de crisis op dit moment bezworen, de kans op een scheuring is zeker niet verdwenen. Leiders van het bisdom van New Hampshire in de VS reageerden op de verklaring met de mededeling niet van plan te zijn Robinsons benoeming in te trekken. Ook Robinson zelf zal zich niet terugtrekken, zo deelde Michael W. Hopkins mee. Hopkins is voormalig voorzitter van Integriteit, een actiegroep voor lesbische en homoseksuele episcopalen.

„Het crisisberaad heeft de scheuring alleen maar uitgesteld”, verklaarde aartsbisschop Michael Peers, leider van de Anglicaanse Kerk van Canada. Het Canadese bisdom New Westminster besloot in mei het inzegenen van homoseksuele relaties toe te staan - een stap die donderdag eveneens werd bekritiseerd. „We agreed to disagree”, aldus Peers: „We kwamen overeen van mening te verschillen. We vormen nog altijd een gemeenschap, maar er zijn donkere, donkere wolken aan de horizon.”

Ook aartsbisschop Frank Griswold, destijds voorzitter van de episcopale synode in Minneapolis, ondertekende de verklaring. Op de persconferentie na afloop gaf hij donderdag echter te kennen nog steeds achter de genomen besluiten te staan en te verwachten Robinsons inwijding tot bisschop bij te zullen wonen. Een verklaring voor deze tegenstrijdigheid gaf hij niet, aldus The New York Times. Gevraagd of hij het voornemen had Robinsons verkiezing te heroverwegen, antwoordde Griswold: „Ik zou zo veel dingen kunnen doen.”

Niettemin verklaarden zowel de liberale als de conservatieve primaten en hun achterban blij te zijn met het document zoals dat er nu ligt. „We verwelkomen deze duidelijke verklaring”, stelde de Amerikaans Anglicaanse Raad (AAC) in een reactie. Deze behoudende groepering beschouwde een breuk met de Episcopal Church als onvermijdelijk. De aartsbisschoppen van Nigeria, Zuidoost-Azië en Rwanda, allen radicaal tegen Robinsons benoeming, meldden „God dankbaar te zijn dat Hij de gebeden van Zijn volk heeft verhoord.” Zij riepen op tot voortgaand gebed.